ARCHEOLOGIE
157
Afb. 2: Links: vooraanzicht van een benen montuur uit Domburg. Zeeuws Museum, KZGW, inv.-nr. G 3248. Rechts: benen
montuur met schildvormig ornament uit Aardenburg. Gemeentelijk Archeologisch Museum Aardenburg, vondstnummer
1967-H-428.
hebben opgehouden, zoals in de castella langs
de Linies, de voormalige Romeinse Rijksgrens.
Ook in Romeinse fortificaties in Engeland zijn ze
geen zeldzaamheid. De vondst van een militair
uitrustingsstuk uit de Romeinse tijd in Domburg
behoeft geen verwondering te wekken. In het
mondingsgebied van de oude Scheldeloop heb
ben ter bescherming van een vitale handelsroute
over water stellig ergens versterkingen gelegen.
Vermoedelijk lag in de buurt van het huidige
Domburg een steunpunt van de Rijnvloot, de
Classis Germanica; op het strand tussen Dom
burg en Vrouwenpolder is in de loop der jaren
een vijftiental fragmenten van Romeinse dakpan
nen gevonden waarop het stempel van de Ro
meinse Rijnvloot voorkomt: CGPF (afkorting van
Classis Germanicae Piae Fidelis, 'de aanhankelijk
en getrouwe vloot van Germanië').
De in het Zeeuws-Vlaamse Aardenburg sedert
1961 opgegraven benen monturen zijn zeker ook
van militaire oorsprong, nu sinds 1975 bekend is
dat in Aardenburg in het laatst van de tweede en
in de derde eeuw een van vestingmuren voorzien
Romeins verdedigingswerk, vermoedelijk een
castellumheeft gelegen.
Op grond van vergelijkbare vondsten in bin
nen- en buitenland dateert het Domburgse benen
montuur uit het laatst van de tweede eeuw of uit
de eerste helft van de derde eeuw. Het voorwerp
heeft de volgende afmetingen: hoogte: 7,1 cm,
breedte van de uiteinden: 4,9 en 4,6 cm, grootste
dikte: 1,7 cm. Het 'doosje' is in dichtgeschoven
toestand aan de bovenzijde open, aan de onder
zijde gesloten. De voorzijde is versierd met twee
peltavormige uitsnijdingen die eikaars spiegel
beeld vormen.
Het Domburgse exemplaar is één van de twee
meest voorkomende typen. Van het tweede, be
trekkelijk algemeen bekende type is in Aarden
burg een deel van een bovenstuk gevonden. De
voorzijde daarvan is versierd met een ellipsvor
mig schild dat door een overlangs brede rib in
tweeën wordt gedeeld; ter weerszijden van de rib
zijn twee enkelvoudige spiralen ingesneden die
weer eikaars spiegelbeeld zijn. De afmetingen
van dit Aardenburgse exemplaar zijn: hoogte: 8,0
cm, grootste breedte bij reconstructie: 6,8 en 6,2
cm, dikte van het bovenstuk in het midden: 2 a 3
mm. Identieke voorwerpen van het tweede type
zijn gevonden in het Romeinse fort te Caerleon
(Wales) en in Valkenburg Z.H. Uit Aardenburg
is bovendien nog een benen plaatje bekend dat
een onderdeel is geweest van een min of meer
rond benen montuur.
De hierboven beschreven benen monturen
zijn, gezien hun vrij grote uniformiteit, waar
schijnlijk ergens fabrieksmatig vervaardigd. Het
gebruikte materiaal is meestal afkomstig van run-
derbotten.
In de (schaarse) Nederlandstalige vakliteratuur
over de benen en bronzen verstevigingsstukken
van de einden van zwaardscheden wordt de be
naming 'oordband' gebruikt, een 'vertaling' van
het Duitse 'Orttband'; N.B.: 'oordband' moet niet
worden verward met 'oorband', een monteersel
aan de opening van zwaardscheden. Ort priem
of puntig voorwerp; Band beschermstuk of
kapje. In Engelse publikaties spreekt men van
'scabbard chape'-, chape metalen of benen
kapje van de punt van een zwaardschede (van
het Middeleeuws Latijn capa).