ARCHEOLOGIE 157 Afb. 2: Links: vooraanzicht van een benen montuur uit Domburg. Zeeuws Museum, KZGW, inv.-nr. G 3248. Rechts: benen montuur met schildvormig ornament uit Aardenburg. Gemeentelijk Archeologisch Museum Aardenburg, vondstnummer 1967-H-428. hebben opgehouden, zoals in de castella langs de Linies, de voormalige Romeinse Rijksgrens. Ook in Romeinse fortificaties in Engeland zijn ze geen zeldzaamheid. De vondst van een militair uitrustingsstuk uit de Romeinse tijd in Domburg behoeft geen verwondering te wekken. In het mondingsgebied van de oude Scheldeloop heb ben ter bescherming van een vitale handelsroute over water stellig ergens versterkingen gelegen. Vermoedelijk lag in de buurt van het huidige Domburg een steunpunt van de Rijnvloot, de Classis Germanica; op het strand tussen Dom burg en Vrouwenpolder is in de loop der jaren een vijftiental fragmenten van Romeinse dakpan nen gevonden waarop het stempel van de Ro meinse Rijnvloot voorkomt: CGPF (afkorting van Classis Germanicae Piae Fidelis, 'de aanhankelijk en getrouwe vloot van Germanië'). De in het Zeeuws-Vlaamse Aardenburg sedert 1961 opgegraven benen monturen zijn zeker ook van militaire oorsprong, nu sinds 1975 bekend is dat in Aardenburg in het laatst van de tweede en in de derde eeuw een van vestingmuren voorzien Romeins verdedigingswerk, vermoedelijk een castellumheeft gelegen. Op grond van vergelijkbare vondsten in bin nen- en buitenland dateert het Domburgse benen montuur uit het laatst van de tweede eeuw of uit de eerste helft van de derde eeuw. Het voorwerp heeft de volgende afmetingen: hoogte: 7,1 cm, breedte van de uiteinden: 4,9 en 4,6 cm, grootste dikte: 1,7 cm. Het 'doosje' is in dichtgeschoven toestand aan de bovenzijde open, aan de onder zijde gesloten. De voorzijde is versierd met twee peltavormige uitsnijdingen die eikaars spiegel beeld vormen. Het Domburgse exemplaar is één van de twee meest voorkomende typen. Van het tweede, be trekkelijk algemeen bekende type is in Aarden burg een deel van een bovenstuk gevonden. De voorzijde daarvan is versierd met een ellipsvor mig schild dat door een overlangs brede rib in tweeën wordt gedeeld; ter weerszijden van de rib zijn twee enkelvoudige spiralen ingesneden die weer eikaars spiegelbeeld zijn. De afmetingen van dit Aardenburgse exemplaar zijn: hoogte: 8,0 cm, grootste breedte bij reconstructie: 6,8 en 6,2 cm, dikte van het bovenstuk in het midden: 2 a 3 mm. Identieke voorwerpen van het tweede type zijn gevonden in het Romeinse fort te Caerleon (Wales) en in Valkenburg Z.H. Uit Aardenburg is bovendien nog een benen plaatje bekend dat een onderdeel is geweest van een min of meer rond benen montuur. De hierboven beschreven benen monturen zijn, gezien hun vrij grote uniformiteit, waar schijnlijk ergens fabrieksmatig vervaardigd. Het gebruikte materiaal is meestal afkomstig van run- derbotten. In de (schaarse) Nederlandstalige vakliteratuur over de benen en bronzen verstevigingsstukken van de einden van zwaardscheden wordt de be naming 'oordband' gebruikt, een 'vertaling' van het Duitse 'Orttband'; N.B.: 'oordband' moet niet worden verward met 'oorband', een monteersel aan de opening van zwaardscheden. Ort priem of puntig voorwerp; Band beschermstuk of kapje. In Engelse publikaties spreekt men van 'scabbard chape'-, chape metalen of benen kapje van de punt van een zwaardschede (van het Middeleeuws Latijn capa).

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland | 1992 | | pagina 39