HET WERKEND TREKPAARD 127 generatie na generatie van hun paarden hadden gehouden en de dieren hadden gerespecteerd, en nu nog waardeerden om hun karakter en hun werkkracht. Het trekpaard is misschien nog steeds wel het symbool van de boerenstand. De cultuurbeschrijving als verslaglegging van onderzoek gebeurt traditiegetrouw in geschrift. Het schrift kan echter slechts weergeven wat de onderzoeker bewust heeft waargenomen, en we hebben zojuist gezien dat we, geconfronteerd met een andere cultuur, niet direct weten wat be langrijk is en wat niet, en welke betekenis gedrag en eventueel ook de natuurlijke omgeving heb ben voor de leden van de bestudeerde cultuur; soms zien we bepaalde dingen niet eens. Het schrift als registratiemiddel stimuleert de onder zoeker ook om zich vooral op de gesproken taal te richten, waardoor dit aspect vaak meer aan dacht krijgt dan andere cultuuruitingen zoals niet- verbale communicatie of ander gedrag. Schrift tilt de onderzoeksgegevens over het algemeen naar een hoger abstractieniveau om deze in te kunnen passen in de systematiek van de onderzoeker; daardoor blijven specifieke gedragsbeschrijvingen vaak in de veldwerkaantekeningen steken. Toch komt juist in het concrete gedrag de culturele stijl in al zijn vormen naar buiten. Om dat weer te ge ven is juist het medium film zo geschikt. Een etnografische toepassing van het medium film Sinds cle filmcamera is 'uitgevonden, werd film meteen door etnografen omarmd als het medium dat, in navolging van cle fotografie die vijftig jaar eerder was uitgevonden, op neutrale wijze kon getuigen van de leefwijzen van verre volken (zie artikel Nijland 1991 in de Beeld voor Beeld-catalo gus). Anthropologen als Margaret Mead schreven enthousiast dat de werkelijke documentatie van andere culturen nu ter hand kon worden geno men. Men meende dat de werkelijkheid zich nu onvermomd aan ons oog zou presenteren. Maar in plaats van met een absolute realiteit werd de filmmaker met een ander feit geconfronteerd, na melijk het inzicht dat, al kan de werkelijkheids waarde van het vastgelegde beeld onomstotelijk waar worden genoemd, het moment waarop iets wordt gefilmd de constructie van het beeld (ka drering, opnamehoek, lenskeuze) en het beeld verhaal, dus het betekenisgevend verband, steeds werd bepaald door de etnograaf, en dus verteke ningen had op die punten waar hij de werkelijk heid nog niet goed kende of begreep. De kost baarheid van film zorgt er over het algemeen ook nog eens voor, dat de filmmaker niet alles wat zich voordoet integraal kan vastleggen. Hij moet daarom bepaalde dingen weglaten, tijdsverdich- ting toepassen. Daarvoor moet hij weten wat van uit de betekenisgeving van de leden van de (sub)cultuur van belang is. Als het niet alleen de bedoeling is een filmische weergave met onder zoeksdoeleinden te maken, maar ook een etno grafische documentaire, zullen behalve beschrij vende criteria cinematografische beginselen een rol spelen bij het bepalen van standpunt, kadre ring, camerabeweging en moment van opname. Vooral sinds 1950 zijn verschillende methoden ontwikkeld voor de obseivatie, analyse en op name van gedrag in ruimte en tijd vanuit de fy sieke verschijningsvorm van gedrag in een cul tuur. Deze analyses waren tevens gebaseerd op het begrip van cle betekenis(sen) van dat gedrag in de cultuur, waarmee een verantwoorde cine matografische (beschrijvende) representatie kon

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland | 1992 | | pagina 5