HET WERKEND TREKPAARD
129
ten: het contact met de aarde, het geluid èn de
stilte van paarden en werktuigen, werktuigen en
aarde, menner en paarden. Het lopen, kilometers
lang, op en neer over het veld, bijna meditatief,
maar altijd alert. De kwaliteit van het werk en het
gedrag en de conditie van de paarden werden
steeds in het oog gehouden. De beheersing van
die machtige dieren, die de menner in kracht ver
uit overtreffen, maar toch zo gewillig zijn om die
kracht in te zetten voor hun bazen. Af en toe een
praatje met een voorbijganger, mensen die be
wonderend bleven staan, maar meestal werd er
gewoon doorgewerkt. Het ging vooral om dat
ritme, de sfeer, de geluiden, datgene dat ons
raakt wanneer we de paarden aan het werk zien.
Pas in de montage zal blijken of de film die ele
menten heeft weten vast te leggen waaruit die
sfeer spreekt.
Wat in deze manier van filmen etnografisch
kan worden genoemd, is de weergave van de
rode draad, de vertelling van de gebeurtenissen
zelf. Niet alleen de esthetiek van de dieren of de
symbolische filmtaal werden als criteria voor de
opnames gebruikt. Het gaat erom dat de kijker
via het beeld de logica van het werk leert begrij
pen en ook begrip krijgt voor het werken van de
mensen zelf. Tijdens het werk werden daarom
vragen gesteld over technieken, tuigage en werk
tuigen, de zogenaamde 'werkende kennis' waar
van elke handeling een uitdrukking is. Ook wer
den terloops onder het werk uitspraken gedaan
over aard en karakter van de paarden, de voor
waarden voor het goed werken met een paard en
eigenschappen en uiterlijk van een goed werk
paard. Tijdens het draaien van de filmopnames
werden hierover dan weer vragen gesteld en
werden de antwoorden opgenomen.
Een ander belangrijk thema was het fokken
van trekpaarden. De cyclus van het dekken van
de merries door de hengst, de geboorten van de
veulens en de nazorg hield iedereen in het voor
jaar bezig. Tijdens het filmen hadden we het ge
luk dat we de geboorte van een veulen konden
vastleggen. Bij Mol moest een merrie een keizer
snee ondergaan en ook dat kon worden vastge
legd. De merrie heeft het niet gehaald, het
hengstveulen wel. De trekpaardhouder houdt al
leen de merrieveulens, hengstenveulens worden
na het spenen verkocht. De positie van de heng
sten wordt duidelijk tijdens de hengstenkeuring
die elk voorjaar wordt gehouden. Bij Paauwe
moest een merrie worden afgemaakt, dat moch
ten we - met trillende knieën - vastleggen. Door
de reacties van de trekpaardhouders op deze ge
beurtenissen werd duidelijk wat de paarden voor
hen betekenen. Ook kwam hierbij de zorg voor
de dieren steeds weer naar voren.
Wat de aan de trekpaarden gerelateerde sociale
evenementen betreft, waren er het ringrijden te
paard en met sjezen. Doordat Adri Verhage - die
Afb. 4: Adri Verhage. De ring wordt afgegeven aan de ring
lopen Foto: M. Postma.
bij Ab Paauwe werkt en daar ook zijn paarden
heeft staan - aan het ringrijden meedeed, kon
deze mooie sport in relatie met het bedrijf van
Paauwe worden vastgelegd. Met het tonen van
kostuums en oude gebruiken, alsook met een ge
sprek met de vader van Adri Verhage, die paar
denknecht is geweest, werd een beeld van het
verleden van deze sport gegeven.
Tijdens regionale en nationale keuringen ont
moeten trekpaardhouders elkaar en bewonderen
zij de nieuwe veulens. Iedere fokker streeft er
naar om een kampioenveulen of -merrie voort te
brengen. De contacten met andere trekpaardhou
ders in Zeeland en in de rest van het land en met
het Stamboek worden tijdens de keuringen ver
sterkt.
Het gegoochel tijdens deze bijeenkomsten met
namen van beroemde hengsten en merries, af
komstig van beroemde stallen, kon ik lange tijd
niet volgen. Aanvankelijk interesseerde mij dit
ook niet zo, tot ik besefte dat dit nu de kennis is
waar het in de fokwereld allemaal om draait. Be
langrijke stamlijnen en fokresultaten, maten en
kleuren, karakter en gang van de paarden, daar
gaat het om. Dit werd goed duidelijk toen