HET ONBEGRENSDE ACHTER DE RAMEN
144
Cheops exposeert werk in de vensterbank in Middelburg
Frans Henk Hoekstra
Sinds enkele jaren is het enfant terrible van de Nederlandse keramiek, Cheops, opvallend aanwezig.
Vanuit een verlangen om de bestaande dogma 's, circuits en classificaties binnen de Nederlandse kera
miek te doorbreken, besloten in 1985 een vijftal kunstenaars in groepsverband te gaan werken. In cie
groep Cheops werken Rob Brandt, Tjitske Dijkstra, Maija Hooft, Michel Kuipers en de inmiddels overle
den Jan van Leemven samen.
Werkwijze
Cheops wil zich niet manifesteren als een kunste
naarsgroep met één definieerbare opvatting over
keramiek. Daarvoor lopen de werkwijzen en
ideeën onderling te sterk uiteen. Elke stelling,
elke bewering kan door de ander worden ont
kend. Wat de leden met elkaar delen, is een sterk
verlangen naar experiment, het onverwachte, het
onbegrensde, het onvoorspelbare, het avontuur.
De dialoog wordt in Cheops in eerste instantie
met behulp van werken in klei gevoerd. Meestal
leidt een idee van één van de leden tot het stel
len van een opdracht voor de hele groep, waarbij
de kunstenaars elkaar confronteren met een 'on
volledig' plastiek. In het kop-en-schotelproject (in
1988 in de Beyerd in Breda uitgevoerd) produ
ceerden enkele leden van de groep bij voorbeeld
een schotel waarop de andere leden een 'ant
woord' gaven door middel van een kop - en om
gekeerd. Door het reageren op eikaars werk staat
het experiment op de voorgrond. Het doorbreken
van eigen begrenzingen levert een confrontatie
op met zeer uiteenlopende opvattingen over ke
ramiek. In deze onvoorspelbare manier van wer
ken worden op dwingende wijze opvattingen ter
discussie gesteld. Daarbij laten de leden van de
groep zich niet beteugelen door de 'dictatuur van
de oerklei', door wat wel en wat niet gebruikelijk
is in de Nederlandse keramiek.
De dialoog over de verschillende waarden van
de toegepaste keramiek (de kunstnijverheidsvor-
men van klei) en de autonome keramiek (de
beeldende kunst met klei als basismateriaal) is al
vóór Cheops gevoerd en is in de gevestigde kera
mische kringen gesust. Maar nog niet eerder is de
confrontatie zó zichtbaar binnen het plastiek zelf
aanwezig geweest als nu te zien is in de werken
van de leden van Cheops.
Vensterbankproject
Eén van de recentste opdrachten die de groep
zichzelf gaf en ook heeft uitgevoerd, is ontstaan
naar aanleiding van de ganzenterreur in de ge
middelde Nederlandse vensterbank. De venstes-
bank en de televisie zijn de meest voorkomende
'sokkels' in Nederland. De bewoners van de
Spanjaardstraat in Middelburg is gevraagd om
voor een periode van een maand hun venste -
bank ter beschikking te stellen van de groepsle
den.
Hoewel de tentoongestelde werken speciaal
voor het vensterbankproject zijn gemaakt, horen
zij niet specifiek bij één huis. Vensterbank en a -
metingen en verhoudingen van de ramen zijn in
algemene zin bepalend geweest. Dit is zichtbaar
in het formaat en in het feit dat zij vanuit één
standpunt frontaal 'gedacht' zijn.
Afb. 1: Klassieke zuil met slierten, Michel Kuipers en Jan
van Leeuwen. Foto: René van Haeften.
