4
HERINNERDE RAMI'
Voor lien is een ander verhaal essentieel en zij
willen dat dat herinnerd wordt. Maar zij kijken
evenwel maar zelden over de dijken van het ei
gen eiland heen en niet eerder werd de vraag ge
steld waarom ze het zich eigenlijk zo herinner
den. Immers, iedereen selecteert daarin op zijn
eigen manier.
Stilstaan
Nu bestaat er behoefte aan nationale erkenning
van een geschiedenis die meer is dan de Delta
werken, een behoefte om stil te staan: niet alleen
bij de nationale trots, maar bij het verdriet om
iets dat misschien wel en misschien niet voorko
men had kunnen worden. Het was natuurlijk be
kend dat de dijken het niet onder alle omstandig
heden zouden kunnen houden, men ging uit van
een zogenaamd aanvaardbaar risico, maar nie
mand heeft de ramp voorzien.
Rampen zijn eigenlijk nooit te voorzien, en
toch zoeken mensen naar een zin, een betekenis.
Velen meenden dat de mens de natuur nooit
meester zal zijn, anderen stellen dat uiteindelijk
de mens niet zelf beslist en het oordeel van God
komt. De een is boos, de ander zoekt een schul
dige; de een verklaart op mystieke wijze, de an
der op religieuze wijze. Maar een ieder moet er
nu nog steeds, veertig jaar na dato, mee in het
reine komen. Men wil weten waar het eigen ver
haal thuis hoort, waarom de wereld zo'n chaos
was en of ook elders mensen dat zo gevoeld
hebben.
De meest indringende ervaring was misschien
wel het op het nippertje overleven: het werd
meerdere malen vergeleken met het overleven
van een schijnexecutie. Een van de geïnterview
den zei daarover: 'Het leven was in feite voorbij
en later was het toch niet voorbij. Maar wij had
den er voor ons gevoel mee afgerekend. Het is
nu met ons gebeurd, het is voorbij. Dat is logisch,
want het is voor honderden inderdaad zo ge
weest en die zaten in precies dezelfde omstandig
heden als wij hier - Je hebt al een keer, hoe moet
ik zoiets zeggen, misschien aan de achterzijde
van het leven gestaan, eventjes maar. En op een
gegeven moment leefde je toch en was je plotse
ling in veiligheid. Je kwam weer terug in het le
ven - Het soort ervaringen als van mensen die
uren op een vlotje gedreven hebben of op een
stuk zolder, of op een dak, urenlang. Die zaten
eerst met de vraag of hun huis zou instorten. Ze-
zagen dan nog de kans ergens op te komen, ze
dreven een poos en kwamen aan de dijk. Ze wis
Afb. 2: Een vrouw in een op
vangcentrum in de kazerne te
Ossendrecht. Foto: Ed van
Wijk/Nederlands Fotoarchief
nfa.
