WAARDEVOLLE BOMEN IN ZEELAND 6 Luciën Calle en Foort Minnaard Menigeen zal zich afvragen: waardevolle bomen in Zeeland, zijn die er dan? Zeeland is immers een provincie met een open landschap. In vergelijking met andere provincies en zeker met andere landen staan hier inderdaad weinig waardevolle bomen. Toch zijn er ook in Zeeland wel bomen waar we met recht trots op mogen zijn. Bomen die een vergelijking met andere op de nationale lijst van monumen tale bomen met glans kunnen doorstaan. Bomen waarop we zuinig moeten zijn. Het begrip waardevolle boom is een relatief be grip. Er zijn diverse waarden die daarbij een rol spelen, zoals historische, landschappelijke en ecologische. Vaak zijn die waarden niet exact meetbaar en derhalve mede afhankelijk van per soonlijke opvattingen. Als we kijken naar de ko lossale vleugelnoot in de tuin van het gasthuis in Middelburg, zal niemand twijfelen aan de enorme waarde van deze boom. Met een omtrek van wel 780 centimeter is het, voorzover tot nu toe be kend, zelfs de op één na dikste boom in Neder land! Bovendien is het de oudste vleugelnoot in Nederland. La ndschappelijke waa rde Bomen spelen een belangrijke rol bij de aankle ding van het landschap. In Zeeland gaat het daar bij vooral om bomenrijen langs wegen en op dijken, windschermen rond boomgaarden en erf- beplantingen. Het landschap is op dit moment aan het veranderen doordat twee boomsoorten aan het verdwijnen zijn die door hun dominante verschijning generaties lang het landschap heb ben vorm gegeven. Het zijn de Hollandse iep. ondersoort Belgica, die overal op dijken en langs wegen werd aangeplant en de Italiaanse populier die voornamelijk voor windschermen werd ge bruikt. De iep verdwijnt door de iepziekte, de Ita liaanse populier door zijn hoge vatbaarheid voor andere ziekten. Ook een aantal typische klonen van de Eur- amerikaanse populieren verdwijnen uit ons land schap, zoals de Marilandica en de Serotina. Zij worden vervangen door andere hoger houtpro- ductieve populieren. Prachtige monumentale Ma- rilandica's kunt u zien langs het Blauwe Toren pad te Sluis. Deze machtige bomen met hun tot dertig meter hoge kronen bepalen zeer nadruk kelijk het landschapsbeeld. Historische waarde Een boom heeft historische waarde als zijn leef tijd heel hoog is, de boom op een historische plaats groeit of in het kader van een historische gebeurtenis werd aangeplant. Veelvuldig zijn bij voorbeeld Wilhelminabomen aangeplant, ter her innering aan een bezoek of jubileum van konin gin Wilhelmina. En nog maar kort geleden zijn in het hele land veel Beatrixlinden aangeplant. Oude bomen hebben veel meegemaakt. Zo staat er aan de Kruisweg bij Hoofdplaat, direct langs een sloot, een vijfentachtig-jarige zomereik. Tijdens de Tweede Wereldoorlog trof een bom deze eik, veel scherven boorden zich in de stam en een deel van de takken werd weggeslagen. Wonderwel overleefde de eik deze aanslag. Maar het was nog niet gedaan. Doordat de eik aan de slootkant groeide had hij maar aan één kant wor tels kunnen vormen. De sloot moest enige tijd geleden een paar meter worden verlegd. De eik kon daarbij wel blijven staan, maar kwam nu aan de overkant van de sloot te staan. Daarbij verloor hij bijna al zijn wortels. Ook deze aanslag wist de eik te overleven. Nu staat de boom nog te kwij nen en alweer een nieuwe bedreiging is daar. Nieuwe aanplant van populieren zet de eik in de schaduw. Overigens hebben de diverse oorlogen ook voor bomen veel negatieve gevolgen gehad. Zo werd tijdens de Eerste Wereldoorlog hout van de Walnoot gebruikt voor het maken van geweerkol ven. In Zeeland, waar veel walnoten staan, zien we daarom bijna geen walnoten die ouder zijn dan honderd jaar. Overal waar gevochten is, zijn in oudere bomen granaatschelven terug te vin den. Veel bomen waarvan een deel van de kroon of de stam werd weggeschoten groeiden door. Nog steeds zijn er in ons landschap dergelijke misvormde bomen te zien. Langs de Torenweg bij Groede staat een oude paardekastanje waar onder een Frans kanon heeft staan schieten. Door de enorme hitte die daarbij vrij kwam is dat deel van de boom dat boven het kanon hing, weggeschroeid wat nu door de a-symmetrische vorm van de boom nog steeds is te zien. Ecologische waarde De ecologische waarde van monumentale bomen wordt vooral bepaald door de hoeveelheid en de

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland | 1993 | | pagina 8