FAIR ISLE
53
Afb. 3: De tekst boven
Westkapelle met de aandui
ding van de afstanden.
Foto: Nationaal Scheepvaart
museum, Antwerpen.
.-/ O** *f '^r i>fr>"»vf»'"r
in- et,,., /«ia/. iW 'j
'lr ff
Ff
ufelR,-ÖliQ 3 -A
*31 X
.Al -fck»
te vu
ÖÉ»"U.L>!
'd?K
'Si
lia' niet schematisch is getekend, maar duidelijk
eigen kenmerken en vele details laat zien. Het sil
houet vertoont twee duidelijke heuvels, waarvan
de rechtse zeer steil is en zelfs overhangende
klippen heeft. Tussen de heuvels ligt een neder
zetting. Voor de kust liggen enkele schepen voor
anker. Voor diegenen die Fair Isle wel eens per
schip zijn gepasseerd op weg naar Shetland, is er
geen twijfel mogelijk dat met 'Pharilia' dit eiland
is weergegeven, en niet één van de Faer Oer.
Deze herkenning werd ook zonder aarzeling be
vestigd door de Shetlandse historicus dr. Alan
Beattie. Het eiland is weergegeven vanuit het zui
den. De afgebeelde nederzetting is aangegeven
op de plaats waar altijd de voornaamste bebou
wing van Fair Isle heeft gestaan. De opvallende
rots aan de rechterzijde is Sheep Rock, nog altijd
een karakteristiek 'landmark', en aan de westzijde
zien we Malcolm's Head. South Bay is nog immer-
de voornaamste ankerplaats van het eiland. Ove
rigens geeft Van den Wijngaercle zelf het bewijs
dat Fair Isle is bedoeld en niet de Faer Öer. Op
het panorama komt boven Westkapelle de vol
gende tekst voor: 'Walachia Zeelandiae distans at
Anglia 30 migliari Quae navigatione 24 horae per-
navigantur. Walachia habet a Pharilia et Hitlandia
Insula miliari 200 Quae intra dies 6 navigio trans-
rettari possunt'. Dit is weliswaar potjeslatijn, maai
de betekenis is duidelijk: Walcheren ligt 30 mijl
van Engeland, [een afstand] die in 24 uur kan
worden afgelegd. Walcheren ligt 200 mijl van
Pharilia en Hitlandia vandaan, een afstand die
kan worden afgelegd in 6 dagen varen. Het blijkt
dus dat de afstand tot Pharilia en Hitlandia (Sliet-
land) ongeveer gelijk is. Als de Faer Öer bedoeld
waren, zou de reis daarheen zeker enkele dagen
langer hebben geduurd dan naar Shetland.
In vergelijking met Pharilia is Hitlandia veel
schematischer afgebeeld. Het bestaat uit drie rot
sige eilanden en geeft twee mannen te zien die
op een heuvel op het middelste eiland staan. Met
enige fantasie kunnen we de eilanden Noss (het
ronde eiland links), Bressay en Mainland herken
nen. De mannen staan waarschijnlijk op de Ward,
het hoogste punt van Bressay.
Visserij
De vraag is nu, waarom juist het verre en onbe
kende eilandje Fair Isle zo'n uitzonderlijke plaats
op het panorama van Walcheren kreeg. Hier zijn
inderdaad goede redenen voor aan te wijzen. In
de zestiende eeuw speelde Walcheren een be
langrijke rol in de haringvisserij, die al sinds om
streeks 1500 tot in de nabijheid van Shetland
werd uitgeoefend. In 1562 telde de Nederlandse
haringvloot zo'n 600 schepen, hoofdzakelijk bui
zen (die ook op het panorama staan afgebeeld),
waarvan er 200 in Zeeland thuishoorden. In de
zeventiende eeuw daalde het Zeeuwse aandeel in
de haringvangst, terwijl de Hollandse vloot om
streeks 1640 met ongeveer 500 schepen zijn
hoogtepunt bereikte.
Uit het eind zestiende-eeuwse 'Visbooc' van de
