VERZAMELINGEN
115
Afb. 2: Gedeelte van de plattegrond van Middelburg van Goliath (1656-1657, bijgewerkt 1688). RAZ, Zei. 111., nr. I 311. De
afbeelding is weergegeven op het formaat van de vergrote reproduktie zoals die door het Genootschap is uitgegeven. Ge
heel rechts is het Molenwater zichtbaar. Het muurtorentje van afbeelding 1 is het bovenste in de rij van drie torentjes langs
het Molenwater. Geheel links onder is de Balanspoort van de Abdij zichtbaar. Het gebouw bij O is het in 1823 afgebroken
waaggebouw op de Balans. Het gebouw bij Q is het eveneens verdwenen pesthuis tussen de huidige Bree en de Sint
Jorisstraat.
vel wordt dan het oude haaks op de straat staand
huis (grotendeels) gehandhaafd, bij voorbeeld
aan de noordzijde van de Dam. Zo krijgt het Mid
delburgs straatbeeld een rustige harmonie.
Nog in het laatste kwart van de achttiende
eeuw valt de bouwactiviteit op. In 1780-1784
wordt het stadhuis vergroot met een in 1940 ver
woest gedeelte. In 1784 komt het Armziekenhuis
(thans verpleeghuis) aan de Herengracht gereed.
Een aantal lijstgevels draagt jaartallen tussen 1780
en 1790. Stadstoegangen worden vernieuwd.
Aan het eind van de achttiende eeuw begint
een periode van verval en afbraak als gevolg van
economische achteruitgang, al ontbreekt het ook
in die periode niet geheel aan bouwactiviteit. In
1807 wordt aan het Molenwater een schouwburg
gebouwd en van 1840 af worden (zij het als
werkverschaffing) de wallen herschapen in fraaie
bolwerken. Ten noordoosten van de Breestraat is
omstreeks 1850 de bebouwing van Lazarijstraat,
Molenstraat, Wolferspoort en Bocht van Guinée
vrijwel geheel verdwenen. De stad krijgt in 1817
een nieuwe verbinding met zee (uitkomend oos
telijk van Veere), maar de verhoopte opleving
van de scheepvaart blijft uit. De Vismarktkerk
wordt op enkele muurresten na in 1808 afgebro
ken. Het silhouet van het Gravensteen met zijn
hoge trapgevel en dat van de monumentale Oude
Kerk met haar korte brede toren verdwijnen in
1827 en 1834 uit het stadsbeeld. Het Oude-man-
nen- en -vrouwenhuis in de Korte Noordstraat
wordt in 1849 met verlies van onder meer de
fraaie voorgevel verbouwd tot kazerne en in
1861-1862 wordt het mooie, aanvankelijk als arm
weeshuis gebruikte gebouw op het Noordpoort-
plein opgeruimd.
In 1867-1873 worden grote werken uitgevoerd
welke Middelburg te land en te water beter be
reikbaar maken. Het zuidoostelijk deel van de
stad verandert er onherkenbaar door. Bolwerken
