116
VERZAMELINGEN
en vesten maken plaats voor het Kanaal door
Walcheren en de spoorlijn met het station. De
Loskade en de Stationstraat worden aangelegd en
geleidelijk bebouwd. Het grootste deel van de
omstreeks 1600 aangelegde haven verdwijnt in de
negentiende eeuw en de oudste haven bij de
Dam wordt in 1875-1876 droogdok. De - vergele
ken met drie eeuwen vroeger bescheiden - op
bloei van de stad na I860 gaat gepaard met het
verdwijnen van belangrijke monumenten: Vlis-
singse poort, pakhuizencomplex van de WIC,
middeleeuws gasthuis, Veerse of Dampoort, West-
Indisch huis, Provoosthuis, Wisselbank. Maar kort
na deze verliezen begint zich ook de zorg voor
behoud en herstel van monumenten te manifeste
ren. In 1884 en 1885 beginnen jaren durende res
tauratie en reconstructie van het stadhuis en het
sterk vervallen Abdijcomplex. In 1894 wordt Sint
Joris op de Balans hersteld en omstreeks 1910
wordt de onherkenbaar verminkte voorgevel van
de Kloveniersdoelen gerestaureerd.
De meest recente plattegrond op de tentoon
stelling is van 1911, ongeveer het eind van de
door de tentoonstelling bestreken periode. Dan is
de stad nog niet buiten de grenzen van 1600 ge
treden, afgezien van lintbebouwing langs uitval-
wegen en buitensingels en hier en daar een
groep huizen. Buitenwijken verschijnen na de
eerste wereldoorlog. Op 17 mei 1940 wordt een
groot deel van de binnenstad verwoest. Bij de
opbouw van het verwoeste stadsgedeelte worden
in het stratenpatroon sporen van het verleden uit
gewist en doet de slopershamer alsnog een aantal
oude huizen verdwijnen. Maar ook wordt veel
zorg aan de stad besteed door herstel en her
bouw van Abdij en stadhuis en tal van huizen.
De binnenstad behoudt haar harmonie. De bui
tenwijken groeien onstuitbaar en er komen
nieuwe bedrijfsterreinen. Middelburg in de twin
tigste eeuw biedt genoeg stof voor een andere
tentoonstelling.
Noten
1. Het Genootschap heeft van deze stukken reprodukties
met toelichting uitgegeven welke op de tentoonstelling te
koop zijn.
