134
MARCUS MAUSAEUS CARAUSIU.S
men eindelijk overwonnen en keert Caesar naar
Rome terug.
Caesars acties gingen gepaard met een enorme
genocide: hele stammen werden uitgemoord - er
wordt geschat dat er in de Gallische oorlog ca.
1.000.000 slachtoffers zijn'gevallen - en ontelbare
krijgsgevangenen werden weggevoerd. Ook de
stam van de Menapiërs werd zodanig gedeci
meerd, dat andere stammen zich in hun stamge
bied gingen vestigen (afbeelding 8). Waarschijn
lijk zijn er Sturii en Marsaci neergestreken, die
zich op de Zeeuwse en Zuidhollandse eilanden
met de overgebleven (deels) Menapische bevol
king mengden. Misschien hebben ook de West
brabantse nieuwkomers, de Frisiavones, wat terri-
torium afgesnoept". In ieder geval nam de
omvang van het Menapische stamgebied door
Caesars acties behoorlijk af. In de keizertijd was
hun woongebied waarschijnlijk beperkt tot de re
gio ten westen van de Scheldemoncling, en be
hoorden de Menapiërs in elk geval niet meer tot
de stammen die tussen Rijn en Maas huisden. Het
Menapisch stamgebied werd een administratieve
eenheid ciuitasbinnen de provincie Gallia Bel
gica. De belangrijkste nederzetting, Castellum
Menapiorum (Kassei), fungeerde als hoofdplaat.'
(afbeelding 1).
Ten gevolge van Caesars campagne zat dc
schrik er behoorlijk in bij de Menapiërs, en zij
sloten zich dan ook ongaarne bij de Bataafse Op
stand aan. Omdat zij vrij geruisloos in het Ro
meinse Rijk opgingen, horen we later in de an
tieke bronnen zelden meer iets over hen. Wel zijn
inscripties bekend waaruit blijkt dat gedurende
de hele Romeinse tijd detachementen van Mena
piërs onder meer in Brittannië, Gallië en Thracië
waren gelegerd.
Aan het eind van de tweede eeuw kwamen
steeds meer Germaanse immigranten het Ro
meinse rijk binnen, en de Romeinen achtten het
voor hun voortbestaan belangrijk overeenkom
sten met hen te sluiten. Die invallers die zich in
middels definitief hadden gevestigd werden
bondgenoten foederatien namen een deel van
de verdediging van het Rijk op zich. Vroegere ci-
vitates vielen weg doordat er een overwegend
Afb. 4: Paleografische re
constructie van Nederland
omstreeks 100 n. Chr. Uit.
Bloemers e.a., Pre- en pro
tohistorie van de Lage Lan
den. Houten 1991.
Scnaal 1:2.000.000.
Legende, a. dekzand.
keileem en löss: o. nvier-
afzettingen; c. rivier- en
beekdalen: d. vermoede
waterloop, s. klei en
kwelders; f. veen; g. water
en wadden: n. rivier-,
kust- en ianddumen; i. met
te reconstrueren; k. mo
derne toooarafie.
dZD
üIIËD
c
EE3 n
lllllllll 6
EZJg
rwp
LSD
