SI I iNALEMENTEN
161
Deze woekeraar, die slechts met de dood voor
ogen een ommekeer in zijn zondige broodwin
ning bewerkstelligde en van de noodzaak van
zo'n ommekeer zijn kinderen wilde doordringen,
zou voor menige Zeeuw die voor zijn fortuin
naar Oost-Indië was gekomen, nuttige lektuur
zijn geweest.
JLK
F>et Luijcks, Loek van Hecke en Willy Schelstra-
e.e, In en om het Sluiskilse ziekenhuisHet levens-
i erk van de zusters van het H. Hart, Klooster-
zande 1993, uitgegeven in eigen beheer, 120
pagina's. Prijs: f 30,-. Informatie: tel.-nr. 01157-
1662.
De zusters van het Heilig Hart en de Minderbroe
ders-Kapucijnen hebben in Sluiskil veel gedaan
voor de ziekenzorg, het onderwijs, zowel in de
bewaarschool als in de St. Antoniusschool, in het
Wit Gele Kruis en korte tijd in de zwakzinnigen
zorg. Aan het eind van de vorige eeuw kwamen
de paters-kapucijnen naar Sluiskil en betrokken
in 1899 een klooster, dat een jaar later al af
brandde maar weer opgebouwd werd. Het kleine
dorp groeide snel na de komst van de cokesfa-
1 riek. Toen voelde men de noodzaak van een ei
gen ziekenhuis, waarvoor de zusters van het Hei
lig Hart uit Moerdijk werden aangetrokken. De
eerste zusters kregen hun opleiding in het Groot-
ziekengasthuis in 's-Hertogenbosch en vanaf 1937
kreeg het ziekenhuis een eigen verpleegstersop
leiding binnen de muren. Toen breidde het zie
kenhuis fors uit, later gevolgd door nog meer
nieuwbouw, zodat het in I960 250 bedden telde.
Belangrijk was de komst van het streeklaborato-
rium, waardoor het Sluiskilse ziekenhuis een
nieuwe wetenschappelijke impuls kreeg. In 1986
werd echter de eerste paal geslagen voor een
streekziekenhuis op het grondgebied van Terneu-
zen en daarna verdwenen de religieuzen langza
merhand uit het ziekenhuis. Ook buiten het zie-
kenhuis waren de zusters actief. Zij bezochten op
Ie motorfiets de verschillende afdelingen van het
Wit Gele Kruis, hetgeen een humoristisch beeld
iaat zien; de grote kap belemmerde het uitzicht in
net verkeer, reden waarom in 1937 de bisschop
van Breda toestemming gaf aan zusters die zich
per simplex verplaatsten, zich met een kleiner
kapje te tooien.
Dit boekje is uitgegeven als afscheidsgeschenk
an de zusters en zij schenken de opbrengst van
de verkoop aan 'Artsen zonder Grenzen'. De au
teurs hebben gekozen voor een kroniekmatige,
nekdotische benadering, waardoor men in grote
lijnen. de ontwikkeling van het ziekenhuis kan
volgen, zonder dat de auteurs dieper ingaan op
specifiek medische problematiek. Deze keus
brengt met zich mee dat het geheel soms wat on
overzichtelijk wordt wanneer zeer verschillende
zaken in opeenvolgende zinnen aan de orde ko
men.
De kracht van het boekje ligt mijns inziens in
het fotomateriaal. Dat is nieuw, zorgvuldig sa
mengesteld en kwalitatief goed afgedrukt en het
ondersteunt in hoge mate de tekst. Vooral de
klassefoto's zullen bij veel inwoners van Sluiskil
herinneringen oproepen. Jammer alleen dat voor
de voorplaat gekozen is voor een afbeelding van
de dracht van de zusters, gedrapeerd op glazen
koppen, in plaats van een foto te kiezen die de
zusters van vlees en bloed aan het werk liet zien.
De nu gekozen voorplaat is ietwat onwerkelijk,
afstandelijk, terwijl de zusters in Sluiskil zoveel
goed werk hebben verricht dat zijzelf of de con
gregatie de eer hadden mogen krijgen.
JLK
Ham, H. van der, Professor Wisse. Aspecten van
leven en werk. Kampen 1993. ISBN 9061403278.
Prijs: 39,50.
Dit boek gaat over de in zijn tijd bekende kansel-
en tijdredenaar G. Wisse (1873-1957). Het eerste
deel bestaat uit een levensbeschrijving van Wisse,
in het tweede zijn een aantal preken en artikelen
afgedrukt.
Het biografische deel is niet meer dan een wat
schoolse opsomming van feiten. Zo wordt opge
merkt dat Wisse in zijn jonge jaren contacten had
met Abraham Kuijper en dat hij zelfs heeft gede
batteerd met Troelstra en Domela Nieuwenhuis.
Wie hierover wat meer wil weten, vindt niets in
dit boek. Wisse genoot grote bekendheid om zijn
zogenaamde tijdredes naar aanleiding van de ac
tualiteit. Eén van de eerste is gehouden in 1900
over de Boerenoorlog, de laatste in 1957 over de
lancering van de Russische Spoetnik. Over de in
houd van de redes laat het boek de lezer helaas
in het ongewisse.
Wisse is geboren en getogen in Middelburg. Hij
heeft zelf als jeugdherinnering opgeschreven hoe
ik op een leeftijd van ongeveer tien jaar mij reeds
afzonderde in het verborgene....en voor de Heere
lag te schreien en te bidden over mijn zonden en
zieletoestand'. Van 1941 tot 1946 was Wisse pre
dikant van de Christelijke Gereformeerde Gast-
huiskerk te Middelburg. Voor wie thuis is op het
protestantse erf is het aardig wat anekdotes over
Wisse te lezen, maar de schrijver heeft geen en
kele moeite gedaan het boek leesbaar te maken
voor de vreemdeling in dit deel van kerkelijk Je
ruzalem.
C. Kool
