SIGNALEMENTEN
159
Anneke van Veen, Pieter Oosterhuis 1816-1885.
Monografieën van Nederlandse fotografen 3
(Fragment, Amsterdam 1993). ISBN 90-6579-055-
1. 95,-
Dit is in veel opzichten een voortreffelijk en fasci
nerend boek. Het maakt deel uit van een nieuwe
serie over Nederlandse fotografen - op zichzelf al
een lovenswaardig initiatief is prachtig vormge
geven en laat op verrassende wijze het onbekend
geraakte werk zien van een vergeten fotograaf.
Jammer is alleen dat de foto's en de begelei
dende tekst smaken naar zoveel meer dan het
boek kan bieden.
De Amsterdammer Oosterhuis behoort tot de
Nederlandse pioniers op fotografisch gebied. Als
kunstenaar opgeleid, ontwikkelde hij zich in de
loop van de jaren 1850 tot professioneel foto
graaf. De eerste tijd legde hij vooral de oude Ne
derlandse steden vast, Amsterdam voorop. Vues
cl Hollande heette de serie die hij mede met het
oog op het opkomende toerisme (nog voor een
Franstalige elite) maakte. Het zijn verstilde opna-
men van straten en pleinen die nog in de zeven-
ti nde eeuw lijken te vertoeven.
Hoe anders zijn de foto's die hij vanaf 1861
rraakte! Want de ware meester toonde Oosterhuis
zi h in foto's die de letterlijke aaneensmeding
van Nederland documenteren, die de modernise
ring van Nederland verbeelden. Oosterhuis was
erbij: bij de bouw van de spoorbruggen over de
Lek bij Culemborg en over de Waal bij Zaltbom-
mel; bij de bouw van de Moerdijkbrug - de mooi
ste plaat in het boek - en van het Amsterdamse
Centraal Station; bij de aanleg van het Noordzee
kanaal.
En ook in Zeeland was hij erbij. In de jaren
1863-1865 legde Oosterhuis in opdracht van de
Directie Rijkswaterstaat in Zeeland en van de
Staatsspoorwegen de aanleg van het Kanaal door
Zuid-Beveland en de bouw van de spoorbruggen
bij Vlake vast - een serie van niet minder dan 37
foto's -. en in de jaren 1869-1875 deed hij dat
met het Kanaal door Walcheren en de spoorlijn
Goes-Vlissingen (30 foto's). Van het merendeel
van deze foto's bezit het Zeeuws Genootschap in
de Zelandia Illustrata een exemplaar.
Niet alleen zijn Zeeuwse foto's, ook die van
het werk aan kanalen, sluizen en havenhoofden
en aan bruggen, spoorlijnen en stations elders in
het land maakte hij in opdracht van de instanties
die deze werkzaamheden lieten uitvoeren. De
foto's zijn dan ook in eerste instantie om docu
mentaire redenen gemaakt - om de voortgang
van de bouw vast te leggen -. een traditie die
Rijkswaterstaat tot 1949 in stand hield. Maar be
halve hun (nu) historische waarde bezitten deze
foto's ook een verbluffende esthetiek, zijn zij van
een bijna abstracte, harmonieuze schoonheid en
net zo verstild als de zeventiende-eeuwse bin
nensteden die Oosterhuis eerder fotografeerde.
Het boek toont - uiterst zorgvuldig afgedrukt -
een aantal foto's op groot formaat; een aantal an
dere foto's is klein afgedrukt. Daarnaast geeft het
Afb. 1: De sluis van Hans-
weert. Foto van Pieter Oos-
terhuis. RAZ, Zei. 111. Ill,
324-17.
