56 VOGELBEHANGSr kende werk uit 1731 dateert8, moet hij op zijn minst van dezelfde leeftijd zijn geweest als Schouman. Maar aangezien geen voorbeelden van Vonks behangsels bekend zijn en de onder havige foto's niet van een zodanige kwaliteit zijn dat zij als basis voor vergelijking met zijn overige decoratieve werk kunnen dienen, zouden we ons met een eventuele toeschrijving aan Vonk op glad ijs begeven. Abraham Meertens; van decoratief vogelschilder tot decorateur De oudste kunstenaarsbiograaf die Abraham Meertens opneemt, is Johannes Immerzeel Junior. Hij deelt ons mee dat deze schilder van vogel- en bloemstillevens, die 'niet onverdienstelijk waren', op 7 februari 1757 te Middelburg is geboren'. Nagtglas neemt dit in zijn Levenberichten van Zeeuwen in eerste instantie over, maar stelt in het aanhangsel dat Meertens' geboortejaar 1747 moet zijn, omdat hij in 1823 op 76-jarige leeftijd over leed10. Tot op heden is deze correctie over het hoofd gezien". Het lijkt bij nader inzien ook niet erg waarschijnlijk dat Meertens zich in 1770 al op 17-jarige leeftijd bij het Middelburgse St. Lucas- gilde als volleerd meester zou hebben ingeschre ven1'. Voor Würzbach, die Meertens' gildelidmaat- schap voor het eerst vermeld, was dit jaartal echter nog geen reden om vraagtekens te plaat sen bij het geboortejaar13. Dat Nagtglas het inder daad bij het juiste eind heeft, blijkt uit de Naam lijst van dienstplicht van 1797-1798, waarin wordt vermeld dat de schilder Abraham Meer tens, woonachtig te Middelburg, op dat moment 51 jaar oud is14. Onduidelijkheid bestaat ook omtrent zijn rol in de in 1778 opgerichte Middel burgse Tekenacademie. Hij zal zeker geen direc teur zijn geweest, zoals wel eens wordt veronder steld15. Slechts de twee bestuursleden, G. van Citters en E.J. van de Mandere, beiden lid van de magistraat, werden als 'opperdirecteuren' aange duid16. Dit misverstand komt vermoedelijk voort uit de benaming 'dirigerend (=lesgevend) lid', in welke hoedanigheid Abraham Meertens vanaf de oprichting bij de Tekenacademie betrokken was". Weliswaar waren de 'dirigerende' leden van het eerste uur vrijwel dezelfde als de oprichters van de Tekenacademie, maar het is niet zeker of ook Meertens tot de oprichters heeft behoord18. De vermelding 'junior' achter zijn naam in de ledenlijst van de academie geeft aanleiding iets te zeggen over zijn achtergrond. Zijn gelijknamige vader is vermoedelijk dezelfde als de Abraham Meertens die in 1762 in de rekeningen van de La tijnse school te Middelburg wordt genoemd in verband met een uitbetaling voor 'eenige repara- tiën' en 'het maken van 18 glazen ramen'19. Deze werkzaamheden duiden op een ambachtsmilieu. Wanneer en bij wie Meertens zijn leertijd hee t doorgebracht, weten we niet. Ook de Midde - burgse gildearchieven, die hierover uitsluitsel zouden kunnen geven, zijn in de brand van 1940 verloren gegaan. Weliswaar was reeds ee i groot gedeelte hiervan gepubliceerd in Obreer s Archief, maar de gegevens vanaf de jaren zesti van de achttiende eeuw, de periode waarin Mee: tens met zijn leertijd moet zijn begonnen, zij niet volledig overgenomen20. Meertens was ge huwd met Elisabeth Jacoba Scheffers. Of uit cli huwelijk kinderen zijn voortgekomen is niet be kend. In elk geval is hij op 27 april 1823 kinder loos overleden, want in de Memorie van Succes sie blijkt zijn echtgenote de universele erfgenam van de zeer bescheiden nalatenschap21. Meertens werk Er zijn nauwelijks voorbeelden van Meerter schilderkunstige activiteiten bewaard gebleven We kunnen hier slechts twee proeven van zij decoratieve oeuvre noemen. Tot voor kort wa alleen het behangselpaneel bekend dat hij i 1809 in opdracht van Pieter Ackermans in he. pand Dwarskaai 14 te Middelburg aan een u 1766 daterend ensemble van Aart Schouman heeft toegevoegd. Dit kunstwerk was afkomsti uit het 'Huis te Oostkapelle', dat in 1811 is afge broken22. Met dit werk heeft Meertens zijn be kwaamheid als vogelschilder zeker bewezen; hij komt cle stijl van Schouman zo bedrieglijk nabi; dat men er tegenwoordig nog niet zeker van i welk paneel van zijn hand is. De toeschrijving wordt bovendien nog bemoeilijkt omdat he grootste gedeelte van het paneel in de oorlogsja ren verloren is gegaan. Slechts twee panelen, nt in het bezit van het Dordrechts Museum, zijn be waard gebleven23. Van de overige vier, waaronder het paneel dat men aan Meertens denkt te kun nen toeschrijven, resteren slechts foto's24. Het an dere decoratieve werk verscheen in 1983 op een veiling in Dordrecht. Het betreft een schoorsteen stuk met vier stuks pluimvee en enkele kuikens op de voorgrond, achter hen een sokkel waarop een pauw geplaatst is en ten slotte een boom als achtergrond25. Dat Meertens sterk door het werk van Schou man is beïnvloed, komt ook tot uiting in de vo gelstudies. Hoewel er weinig gesigneerde exem plaren van Meertens bekend zijn26, worden tegenwoordig steeds vaker vogelstudies die niel in het oeuvre van Schouman te plaatsen zijn aan Meertens toegeschreven. Zo wordt ook een aan tal tekeningen naar vogels van Schouman die zich in de collectie van Frits Lugt in Parijs bevin den aan Abraham Meertens toegeschreven27. Ge geven het feit dat Schouman in Middelburg en omgeving vaak opdrachten te vervullen had en

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland | 1994 | | pagina 14