56
VOGELBEHANGSr
kende werk uit 1731 dateert8, moet hij op zijn
minst van dezelfde leeftijd zijn geweest als
Schouman. Maar aangezien geen voorbeelden
van Vonks behangsels bekend zijn en de onder
havige foto's niet van een zodanige kwaliteit zijn
dat zij als basis voor vergelijking met zijn overige
decoratieve werk kunnen dienen, zouden we ons
met een eventuele toeschrijving aan Vonk op
glad ijs begeven.
Abraham Meertens; van decoratief vogelschilder
tot decorateur
De oudste kunstenaarsbiograaf die Abraham
Meertens opneemt, is Johannes Immerzeel Junior.
Hij deelt ons mee dat deze schilder van vogel- en
bloemstillevens, die 'niet onverdienstelijk waren',
op 7 februari 1757 te Middelburg is geboren'.
Nagtglas neemt dit in zijn Levenberichten van
Zeeuwen in eerste instantie over, maar stelt in het
aanhangsel dat Meertens' geboortejaar 1747 moet
zijn, omdat hij in 1823 op 76-jarige leeftijd over
leed10. Tot op heden is deze correctie over het
hoofd gezien". Het lijkt bij nader inzien ook niet
erg waarschijnlijk dat Meertens zich in 1770 al op
17-jarige leeftijd bij het Middelburgse St. Lucas-
gilde als volleerd meester zou hebben ingeschre
ven1'. Voor Würzbach, die Meertens' gildelidmaat-
schap voor het eerst vermeld, was dit jaartal
echter nog geen reden om vraagtekens te plaat
sen bij het geboortejaar13. Dat Nagtglas het inder
daad bij het juiste eind heeft, blijkt uit de Naam
lijst van dienstplicht van 1797-1798, waarin
wordt vermeld dat de schilder Abraham Meer
tens, woonachtig te Middelburg, op dat moment
51 jaar oud is14. Onduidelijkheid bestaat ook
omtrent zijn rol in de in 1778 opgerichte Middel
burgse Tekenacademie. Hij zal zeker geen direc
teur zijn geweest, zoals wel eens wordt veronder
steld15. Slechts de twee bestuursleden, G. van
Citters en E.J. van de Mandere, beiden lid van de
magistraat, werden als 'opperdirecteuren' aange
duid16. Dit misverstand komt vermoedelijk voort
uit de benaming 'dirigerend (=lesgevend) lid', in
welke hoedanigheid Abraham Meertens vanaf de
oprichting bij de Tekenacademie betrokken was".
Weliswaar waren de 'dirigerende' leden van het
eerste uur vrijwel dezelfde als de oprichters van
de Tekenacademie, maar het is niet zeker of ook
Meertens tot de oprichters heeft behoord18.
De vermelding 'junior' achter zijn naam in de
ledenlijst van de academie geeft aanleiding iets te
zeggen over zijn achtergrond. Zijn gelijknamige
vader is vermoedelijk dezelfde als de Abraham
Meertens die in 1762 in de rekeningen van de La
tijnse school te Middelburg wordt genoemd in
verband met een uitbetaling voor 'eenige repara-
tiën' en 'het maken van 18 glazen ramen'19. Deze
werkzaamheden duiden op een ambachtsmilieu.
Wanneer en bij wie Meertens zijn leertijd hee t
doorgebracht, weten we niet. Ook de Midde -
burgse gildearchieven, die hierover uitsluitsel
zouden kunnen geven, zijn in de brand van
1940 verloren gegaan. Weliswaar was reeds ee i
groot gedeelte hiervan gepubliceerd in Obreer s
Archief, maar de gegevens vanaf de jaren zesti
van de achttiende eeuw, de periode waarin Mee:
tens met zijn leertijd moet zijn begonnen, zij
niet volledig overgenomen20. Meertens was ge
huwd met Elisabeth Jacoba Scheffers. Of uit cli
huwelijk kinderen zijn voortgekomen is niet be
kend. In elk geval is hij op 27 april 1823 kinder
loos overleden, want in de Memorie van Succes
sie blijkt zijn echtgenote de universele erfgenam
van de zeer bescheiden nalatenschap21.
Meertens werk
Er zijn nauwelijks voorbeelden van Meerter
schilderkunstige activiteiten bewaard gebleven
We kunnen hier slechts twee proeven van zij
decoratieve oeuvre noemen. Tot voor kort wa
alleen het behangselpaneel bekend dat hij i
1809 in opdracht van Pieter Ackermans in he.
pand Dwarskaai 14 te Middelburg aan een u
1766 daterend ensemble van Aart Schouman
heeft toegevoegd. Dit kunstwerk was afkomsti
uit het 'Huis te Oostkapelle', dat in 1811 is afge
broken22. Met dit werk heeft Meertens zijn be
kwaamheid als vogelschilder zeker bewezen; hij
komt cle stijl van Schouman zo bedrieglijk nabi;
dat men er tegenwoordig nog niet zeker van i
welk paneel van zijn hand is. De toeschrijving
wordt bovendien nog bemoeilijkt omdat he
grootste gedeelte van het paneel in de oorlogsja
ren verloren is gegaan. Slechts twee panelen, nt
in het bezit van het Dordrechts Museum, zijn be
waard gebleven23. Van de overige vier, waaronder
het paneel dat men aan Meertens denkt te kun
nen toeschrijven, resteren slechts foto's24. Het an
dere decoratieve werk verscheen in 1983 op een
veiling in Dordrecht. Het betreft een schoorsteen
stuk met vier stuks pluimvee en enkele kuikens
op de voorgrond, achter hen een sokkel waarop
een pauw geplaatst is en ten slotte een boom als
achtergrond25.
Dat Meertens sterk door het werk van Schou
man is beïnvloed, komt ook tot uiting in de vo
gelstudies. Hoewel er weinig gesigneerde exem
plaren van Meertens bekend zijn26, worden
tegenwoordig steeds vaker vogelstudies die niel
in het oeuvre van Schouman te plaatsen zijn aan
Meertens toegeschreven. Zo wordt ook een aan
tal tekeningen naar vogels van Schouman die
zich in de collectie van Frits Lugt in Parijs bevin
den aan Abraham Meertens toegeschreven27. Ge
geven het feit dat Schouman in Middelburg en
omgeving vaak opdrachten te vervullen had en