VOGELBEHANGSELS 57
hij als honorair lid van de Middelburgse Teken
academie stond ingeschreven, moet Meertens
hem goed gekend hebben en daardoor ook veel
werk van hem onder ogen hebben gehad. Hoe
wel Meertens zijn grote voorbeeld in de decora
tieve schilderkunst bijna wist te evenaren, lijkt hij
daar in de vogelstudies niet in te slagen. Zijn ob
servaties van de natuur missen net die subtiliteit
en nuance die Schouman juist met zoveel virtuo
siteit wist toe te passen. Gebruikte Schouman al
leen waterverf en wat zwart krijt, Meertens lijkt
wat vaker dekverf nodig te hebben om zijn vo
gels meer kracht te geven. Een en ander kan ook
verklaren waarom hij zich minder op het uitbeel
den van exotische vogels met hun soms gecom
pliceerde verschijningsvormen en meer op de uit
beelding van inheemse vogels (zoals diverse
soorten eenden, de Vlaamse gaai, goudvink, gors
of kievit) heeft toegelegd, die hij in eigen omge
ving kon observeren. Van de kievit heeft het
Gemeentearchief van Middelburg recentelijk een
gesigneerde tekening verworven, die bovendien
1780 gedateerd is (zie afbeelding 5)28. Dat deze
beperking in Meertens' ontwerpen voor decora
tieve schilderstukken een kleinere rol spelen,
daarvan getuigen twee fraaie, gesigneerde teke
ningen in een Engelse particuliere collectie29. Hier
heeft Meertens met veel gevoel voor compositie,
maar onder sterke invloed van Schouman, zowel
inheemse als uitheemse vogelsoorten in een
parkachtige omgeving neergezet.
Collectie tekeningen
In het Rijksprentenkabinet te Amsterdam zijn on
der de naam Abraham Meertens zo'n vijftig teke
ningen te vinden. Hoewel deze in 1908 in hun
geheel als werk van zijn hand zijn aangekocht,
dragen slechts twee exemplaren een signatuur.
De uiteenlopende tekeningen zijn bij nadere be
schouwing grofweg in twee groepen te verdelen.
(Slechts een paar tekeningen vallen buiten deze
verdeling, omdat deze zowel onderling als ten
opzichte van de overige te veel verschillen.)
De meeste houvast wordt geboden door de
twee gesigneerde tekeningen, beide gedateerd
1780. De ene is een eenvoudige compositie: een
pauw en een hoen op een tuinmuur met rechts
daarvan op de achtergrond een op een hoge
muur geplaatste tuinvaas (zie afbeelding 6); deze
tekening is vermoedelijk als ontwerp voor een
bovendeur- of schoorsteenstuk bedoeld. Minder
zeker is dit voor de tekening van een tuinvaas
die rijkelijk door bloem- en bladranken is omge
ven en door twee vogels verlevendigd wordt (zie
afbeelding 8). In het oeuvre van Jacobus Vonk
kennen we dit onderwerp vooral in de vorm van
een zelfstandig stilleven30. Door de bizarre ro-
coco-vormen van de tuinvaas lijkt tevens een ver
wantschap met Vonks werk te bestaan, waardoor
enigermate aannemelijk wordt dat Vonk de leer
meester van Meertens is geweest. Met deze gesig
neerde tekeningen komt qua stijl nauw overeen
een ensemble van vijf ontwerpen31. In deze ver
moedelijk voor behangselpanelen bedoelde ont
werpen worden echter geen vogels uitgebeeld,
maar stillevens met een allegorische betekenis.
De op de voorgrond geplaatste attributen, die te
gen een parkachtige achtergrond zijn geplaatst,
veiwijzen naar klassieke goden, bij voorbeeld het
hier afgebeelde attribuut met onder meer een
slangestaf en een gevleugelde helm naar Mercu-
rius (zie afbeelding 7). Voorts kunnen op stilisti
sche gronden drie in bruine inkt getekende ont
werpen en studies met vogels bij deze groep
worden ondergebracht32.
De tweede groep, de omvangrijkste, is van ge
heel andere aard. De tekeningen van deze groep,
waarvan er niet één gesigneerd is, bestaan voor
namelijk uit wandontwerpen. Zij lopen uiteen
van ontwerpen voor betimmeringen (waarvan
vooral de panelen voorzien zijn van ornamen-
Afb. 5: A, Meertens, kievit (aquarel, 322 x 205 mm); ge
merkt en gedateerd '1780. Gemeentearchief Middelburg,
inv.-nr. H55-
