118
PRAKTIJKBOEK
moederdier op de staart getrapt, waarbij deze
brak - of iets dergelijks; medisch ingrijpen is in
zo'n geval onvermijdelijk.
Ook stierkalveren kwamen in aanmerking om
gecastreerd te worden. Merkwaardig genoeg vin
den we daarvan heel weinig posten. De boeren
in het Land van Hulst hielden destijds geen os
sen, een enkele uitzondering daargelaten, ook al
lieten die dieren zich goed mesten. Bij Vaal op 't
Hooghuis lezen we erover en ook bij J. de Wit
Cambron: December 15, Twee stieren gesneden -
2 paarden geblokt: 1.54.
Rekeningen
In de zestiger jaren en later werden in de vetwei-
derij wel ossen gehouden. Meestal werden die
dieren niet gesneden (d.w.z. hun testikels werden
niet verwijderd), maar ze werden 'genepen': de
zaadleiders werden afgekneld, waardoor ook zij
het vermogen misten om zich voort te planten.
Inmiddels is ook dat achterhaald: er wordt niet
meer ingegrepen en de runderen worden als stier
gemest, maar dan in de stal.
'Een stier een rink gestoken' noemt Colsen ook
verschillende keren. Zo'n dier kreeg een stevige
ijzeren ring door de neus om er in voorkomende
gevallen letterlijk greep op te kunnen hebben;
omgaan met stieren is een zeer gevaarlijke bezig
heid. Dat steken van een ring gebeurt nog altijd,
maar slechts sporadisch, want er zijn weinig stie-
renmesters onder de Zeeuws-Vlaamse boeren.
Terug naar het Praktijkboek. We geven nog
een kleine bloemlezing die paarden en veulens
betreft:
- Een wonde van een paard digtgenaait
zalf en fles 2.25
Visite en een plijster 1.75
- Een operatie aan het paard gedaan
overgeworpen in de boeijen 2.00
Een fles-een ligger, goed of geen geld
(dit was bij Dieleman op de Paal in
1897; of het goed was, weet ik niet, maar
een bedrag is niet ingevuld - het zal wel
niet geholpen hebben, W.C.)
- Een rugsche ligging verlossing van
een merrie 7.50
Een grooten hengst gesneden 7.50
- Vier hengsten gesneden 7 geblokt
(dat betekende dus zeven veulentjes op
één bedrijf!, W.C.) 13.30
- Naar de paarden met spat en kakhiel
gezien beter 75 cent
- Een paard in de bek gelaten-pad vlees 1.00
(Wanneer een paard zijn tanden wisselt,
zwelt het mondslijmvlies op, de kiezen
doen pijn en het paard eet dan minder
goed; tussen de snijtanden en de kiezen
in de bovenkaak brandde men dan het
slijmvlies weg of men sneed erin tot het
bloedde; het bloeden wordt 'laten' ge
noemd; dit was natuurlijk je reinste on
zin en pure dierenmishandeling en ge
lukkig gebeuren zulke dingen nu niet
meer, W.C.)
- Een operatie aan een veulen gedaan
de koker lag vast 1.25
(De koker is de penis, die vast kon zit
ten in de voorhuid, waardoor het veulen
bij het urineren niet uitschachtte; in mijn
tijd noemden de boeren dat: 'Hij pist in
zijn broek'; het was een heel veel voor
komende kwaal en het lospellen vereiste
een grote handigheid, W.C.)
Onder de levende have op een boerderij
waren paarden het kostbaarste bezit. De
veearts, vaak pjèrdemêêster genoemd,
werd voor cle paarden clan ook al snel
geraadpleegd. Op de tweede plaats
kwam het rundvee. Dat daar ook pro
blemen mee konden zijn, leren we uit
het relaas opgetekend vanaf 3 mei 1902
bij J. de Smet, Cambron:
- Een pak poejers v het (waarschijnlijk
G.Sp.) kerrenen 1.50
Juli Naar een rend komen zien een
pak poejers voor 2.50
Nu volgt er een toevoeging in een ander hand
schrift:
Aug. 5. Het Succes door melkpoeder ab
soluut nul. Als tweede therapie Sulfas
Calcis waarvan 6 maal 5 gram in poeder-
vorm verstrekt werd, die telkens een
poeder voor het karnen door de melk
moest geroerd worden, van de veron
derstelling uitgaande dat de melk te
zuur was 0.75
Aug. 12. Het onzekere moede. Een mon
ster melk naar Goes, ten einde eene
scheikundige analyze te verkrijgen. Den
lóden nogmaals een monster melk.
Koeien in de wei onderzocht normaal
bevonden 0.75
Deze toevoeging is van de hand van Petrus' zoon
Louis, die toen in Utrecht veeartsenijkunde stu
deerde en van tijd tot tijd met zijn vader de prak
tijk mee in ging. Wim, de zoon van Louis, merkt
omtrent de aantekening van zijn vader op: 'Een
veel voorkomend verschijnsel: bij het karnen
komt de boter niet vrij. 'De kjèrn gao' nie' af' zei
den de boerenvrouwen. Nog niet zo heel lang
