156
KLEIN MAAK REI
Alb. 5: Betsie van Manen tekenend aan het strand van
Java.
kunst, dat men ze gemakkelijk wat opgedroogde
verf voor een schilderij kan verslijten. Een ver
keerd denkbeeld Zeer lovend uit hij zich
daarentegen over het Zeeuwse werk van Betsie
van Manen: 'Wie prijs stelt op schetsen en teeke-
ningen waarin leven, kracht en pit zit trachtte in
zijn bezit te krijgen de Zeeuwsche Kinderen of
dien Fluitende Jongen (,..)'8.
De volgende tentoonstelling vond in juli van
hetzelfde jaar plaats in een zijzaal van de Loge te
Soerabaja. De kunstcriticus van het Soerabajasch
Handelsblad vond het opvallend dat haar werk
niet modern was. Zo schreef hij: 'Het herinnert
aanstonds aan een trant van schilderen, die niet
is van de laatste jaren. Geen impressionisme dat
in breede trekken het sujet begrijpt, doch een
streven naar nauwkeurigheid kenmerkt mej. v.
Manens penseelwerk Echter het gebeurt den
Indischman zoo zelden schilderkunst uit Europa
onder de oogen te krijgen dat hem een verzame
ling als deze treft door kleur en expressie Of
is het geen openbaring, van Hollanders aan Indië
gedaan, wanneer daar op het schilderij (no. 1
het Arnemuider meisje met dien franken oogop
slag en in pracht van boersche vrijmoedigheid t>
praten staat, terwijl het oudere meiske, een aan
komend vrouwtje, bedachtzaam luistert. Hot
brengt die gezonde eenvoud als het ware eer
koelte aan in onze broeiende samenleving! Wal
cheren is het land van mej. Van Manens liefde
Men moet Zeeland kennen om het eigenaardige
van de landouwen, de zwaarte der rivier- en zee
stukken en de weelde der volbloedige bevolking
te verstaan. De schilderes heeft met veel zorg, he:
beste teken van haar Zeeuwsche voorliefde, haar
sujetten behandeld Hoewel hij vol lof is
over haar werk en daarin vooral het persoonlijke
element waardeert, erkent hij dat de 'groote
adem van het genie' aan Betsie van Manen voor
bij was gegaan. Ook de verslaggever van de Soe
rabajasche Courant beaamt dit volmondig. Maai
hoewel hij Betsie van Manen niet als de 'geniale
tooveres' zag, vond hij de woorden 'klein maai
rein' volledig van toepassing op deze tentoonstel
ling10.
De bezoekers van bovengenoemde tentoon
stellingen werden vooral getroffen door haar olie
verfportretten, waaruit zij een aangename stem
ming en diepte vonden spreken. Van Manen
zocht in haar portretten ook niet zozeer hel
'lieve' op, maar durfde met krachtige, diepe kleu
ren te schilderen, waarbij zij overigens een zeer
goed evenwicht wist te bewaren. Velen op Java
wilden dan ook graag door haar geportretteerd
worden.
De lokale bevolking met haar dagelijkse bezig
heden boeide haar bovenal. Te paard of per rij
tuig begaf zij zich over Java (afbeelding 4) om de
bewoners af te beelden. In haar schetsboek staan
onder andere schetsen van marktscènes, spe-
Afb. 6: Betsie van Manen
(links met paard) tijdens
haar tocht door de bin
nenlanden van Java.
