164
GEMEENTEWAPENS
Alb. 9: Borsele: in zwart een dwarsbalk van zilver. Domburg: in blauw een dubbele burcht van zilver, verlicht van zwart
(de gouden kroon heeft drie bladeren en drie parels). Domburg (oud): in blauw een dubbele burcht van zilver (de gou
den kroon heeft vijf bladeren!). Oostkapelle: in blauw twee dwarsbalken van goud.
wapen van de verdronken stad Reimerswaal. Het
is weliswaar een historisch verantwoord wapen
(het is reeds afgebeeld bij Smallegange), maar
vanwege het overladen gevierendeelde schild
hoofd is het erg gedetailleerd; het is dan ook
moeilijk op klein formaat af te beelden zonder
dat het aan duidelijkheid verliest.
Een vierde uitgangspunt bij het aannemen van
een wapen voor een nieuwe gemeente is het
overnemen van het wapen van één der opgehe
ven gemeenten, meestal van de gelijknamige
hoofdplaats. Hierdoor kunnen eenvoudige wa
pens blijven bestaan, maar er moeten wel enige
psychologische bezwaren worden overwonnen.
Zolang het echter om de hoofdplaats (Brouwers
haven) of de naamgever (Bors(s)ele) van de
nieuwe gemeente gaat, zal het met de bezwaren
uit de andere dorpen wel meevallen. Zeeland
kent tal van voorbeelden van dit soort wapens,
wat betekent dat toch nog een aantal oorspron
kelijke wapens is blijven bestaan; voorbeelden
zijn Borsele, Domburg (1969), Brouwershaven en
Hulst. Ook het in I960 herverleende wapen van
Kortgene (in 1941 vergroot met Colijnsplaat en
Kats) hoort tot deze categorie. Opmerkelijk is, dat
de gemeenten Middelburg en Vlissingen na 1966
niet opnieuw in het bezit van hun oude wapens
zijn bevestigd. Deze gemeenten zijn elk met twee
andere uitgebreid, waardoor in feite nieuwe ge
meenten zijn ontstaan. De hier geconstateerde in
consequentie kan men niet verklaren door naar
het inwonertal van de hoofdgemeente te verwij
zen. Blijkbaar was het vroeger gebruikelijk, dat
het wapen van de annexerende gemeente zonder
meer werd gehandhaafd. Dit gebeurde ook bij de
vergrotingen van Sluis (1880) en Aardenburg
(1941). Thans heft men bij een herindeling alle
oude gemeenten op. Het is te hopen dat dit sys
teem zal doorwerken in de wapenverleningen.
Een bijkomend voordeel is, dat eventuele onjuist
heden in het oudé wapen gecorrigeerd kunnen
worden; zo'n verbetering op onderdelen heeft
plaatsgevonden bij Goes (waar de Beierse ruiten
cle juiste vorm kregen), Axel, Sas van Gent en
Veere. Desgewenst kunnen nieuwe elementen
worden toegevoegd. Dat dit soms een hachelijke
zaak is, toont het wapen van Terneuzen: op zich
was het een goed idee om het wapen van Ter-
neuzen duidelijker te onderscheiden van dat van
Zeeland, maar het schildje dat de leeuw op de
schouder draagt, maakt het wapen er niet duide
lijker op. Ook het nieuwe wapen van Tholen be
hoort tot deze categorie.
Slotbeschouwing
De gemeentelijke indeling van Zeeland is de laat
ste dertig jaar ingrijpend gewijzigd, hetgeen on
der meer diepe sporen in het heraldisch land
schap heeft nagelaten. Telde Zeeland I960 nog
101 gemeenten, in 1971 resteerden er nog dertig.
Van de 101 gemeentewapens uit I960 bestaan er
nog slechts twaalf in ongewijzigde vorm; de ove
rige achttien zijn nieuw, dan wel min of meer on
gewijzigd vastgesteld. Hierdoor is de aard van de
Zeeuwse gemeentewapens ingrijpend veranderd.
De nieuwe wapens zijn vaak samengesteld van
aard en sluiten in dat opzicht niet aan bij de
Zeeuwse traditie van eenvoudige, onverdeelde
schilden. De nieuwe wapens zijn dikwijls het re
sultaat van compromissen, waarbij zoveel moge
lijk is getracht alle opgeheven gemeenten een
plaats te geven. Politiek gezien misschien niet on-
