HETZELVE ANDERS: DE ARSENALEN VAN VLISSINGEN
174
I.H. Vogel-Wessels Boer
Sinds 1993 is Zeeland een toeristische attractie rijker: het Arsenaalproject te Vlissingen, verwezenlijkt op
een landtong tussen de oever van de Westerschelde en de voormalige Vissershaven, die in 1989 als
jachthaven werd ingericht. De publiekstrekker van het heringerichte gebied is het gerestaureerde Arse
naalgebouw zelf, waarin een maritiem info-centrum is ondergebracht, met daarnaast bij de zeedijk een
ruim veertig meter hoge, nieuw gebouwde uitkijktoren.
Het gebouw waarin het maritiem info-centrum is
gevestigd is niet hèt Arsenaal, maar één van de
arsenalen die in Vlissingen hebben gestaan. In
het navolgende zal aan deze gebouwen aandacht
worden besteed. Alvorens hiertoe over te gaan is
het belangrijk te weten dat met het begrip arse
naal twee verschillende soorten instellingen wor
den aangeduid: ten eerste een marine-etablisse
ment waar oorlogsschepen worden gebouwd,
gerepareerd, bevoorraad en bemand, en ten
tweede een inrichting voor het opslaan, vervaar
digen en herstellen van wapentuig, in het bijzon
der voor artillerie. Gezien het verleden van Vlis
singen, zowel zeehaven met admiraliteitswerf als
vestingstad, zijn beide typen arsenaal hier aanwe
zig.
's Lands Zeemagazijn
eigen werf onder beheer. Voor de uitrusting van
de schepen bouwde men ten oosten van de Vis
sershaven 's Lands Zeemagazijn, in de wandeling
het Arsenaal genoemd. Het was een groot ge
bouw, voorzien van ruime vertrekken en zolders
waar men alles wat nodig was voor de uitrusting
van oorlogsschepen in voorraad had. Op 14 janu
ari 1749 brak er brand in het magazijn uit. De
vlammen, gevoed door de grote hoeveelheid op
geslagen scheeps- en oorlogsmaterialen, laaiden
hoog op. Aan blussen viel niet te denken. Door
oveiwaaiende vonken vatte ook het ernaastgele-
gen Prinsenhuis vlam, evenals de veel verder
weg gelegen Oostkerk, waar een stuk brandend
zeildoek, door de sterke zuidwesten-wind mee
gevoerd, op terecht kwam. Gelukkig bleef de
schade tot deze drie gebouwen beperkt. Wel wer
den zij tot de grond toe veiwoest.
Op bevel van Willem van Oranje werd in 1576 de
zetel van de Admiraliteit van Zeeland van Veere
naar Vlissingen overgebracht, waar deze tot 1586
bleef. Al spoedig had de Admiraliteit hier een
Het 'nieuwe' Arsenaal aan de Dokkade
Na het verloren gaan van 's Lands Zeemagazijn
kreeg het College van de Admiraliteit in 1767 toe-
Afb. 1: 's Lands Zeemagazijn, in 1749 afgebrand, evenals het geheel links ervan gelegen Prinsenhuis. Kopergravure zonder
naam en zonder jaar; Rijksarchief in Zeeland, Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, Zelandia Illustrata,
II, 1258.