10
BRITSE ETSER
viW- M
Alb. 2: 'Zaancl Creek', ets van Arthur Briscoe, 1924. Particuliere collectie.
hebbers. De bankier Albert Ochs (hij was van
Duitse afkomst) kocht het Schotse huis 'Het Lam
metje' in 1896 en vanaf die tijd vonden vele kun
stenaars er een gastvrij onthaal. Zijn dochter Alma
Frances Oakes zette deze traditie voort tot 1939,
en wij mogen aannemen dat ook bij haar de
Britse kunstenaars hartelijk welkom waren.
Wij hebben getracht een zo volledig mogelijk
overzicht van Zeeuws werk van Britse grafici te
presenteren. Dat is nog niet zo gemakkelijk, om
dat het Zeeuwse motief niet altijd direct uit de ti
tel van het werk blijkt, en zelfs waar dat wel zo
is, blijken er fouten te zijn gemaakt. Etsen ont
staan immers slechts zelden ter plaatse; meestal
worden ze pas achteraf in het atelier vervaardigd
naar op reis gemaakte schetsen, en soms is de
kunstenaar de juiste locatie dan vergeten. De et
sen geven de situatie ook dikwijls in spiegelbeeld
weer; slechts als cle kunstenaar er duidelijk op uit
was om een topografisch correct beeld te geven
nam hij de moeite om op de etsplaat de spiegel
beeldige situatie te tekenen. Bij het etsen naar
een oudere schets veroorloofde de kunstenaar
zich ook allerlei kleine vrijheden. In een aantal
gevallen kon echter het onderwerp als Zeeuws
worden herkend, omdat het gebaseerd was op
geannoteerde schetsen. Omdat nog lang niet alle
grafische oeuvres zijn gecatalogiseerd, zullen er
ongetwijfeld nog prenten aan de lijst kunnen
worden toegevoegd.
De kunstenaars die Zeeland bezochten, be
hoorden vrijwel allemaal tot de realistische en im
pressionistische traditie. Hun werk was geenszins
vernieuwend, maar vaak wel sfeervol en tech
nisch op hoog peil. De enige uitzondering was
Wadsworth. Zijn prent hebben we dan ook af
zonderlijk aan het eind van dit artikel geplaatst.
In het volgende overzicht worden de Britse gra
fici die in Zeeland hebben gewerkt in volgorde
van anciënniteit behandeld.
De kunstenaars en hun werk
De oudst bekende prent met een Zeeuws onder
werp is een ets van Colonel Robert Charles Gofl
(1837-1922). Hij was een officier die in 1878 ont
slag uit dienst nam om zich als vrij kunstenaar te
vestigen; hij bleef zich echter - typisch Engels -
kolonel noemen. Hij maakte veel topografische
etsen in Engeland en Italië, maar omstreeks 1890
ook een ets getiteld 'Buiten Middelburg'. Het is
een gezicht op de stad uit het zuiden langs het
kanaal. Het motief is met de nodige vrijheid be
handeld: van het jaagpad heeft de kunstenaar
een brede drukke weg gemaakt. Het is zijn enig
bekende Nederlandse prent.
Waarschijnlijk in 1898 bracht Charles John
Watson (1846-1927) een bezoek aan Veere. Hij
was een traditionele schilder en etser van land
schappen en stadsgezichten. Behalve in zijn ge
boortestreek Norfolk werkte hij vooral in Frank
rijk en Italië, maar hij bezocht Nederland reeds in
1889. In 1899 maakte hij drie etsen van Veere.
'The Oyke, Veere, Holland' ('Oyke' zal wel 'Dijk'
moeten zijn) is een gezicht op de kanaaldijk met
een (waarschijnlijk gefantaseerde) molen. 'Sunday
in Veere, Holland' geeft een gezicht op de haven
met de stadhuistoren, 'Nieuwe Zorg, Port of
Veere, Holland' laat de oude werf en de Camp-
veerse Toren in spiegelbeeld zien. 'Nieuwe Zorg'
is waarschijnlijk de naam van de afgebeelde
hoogaars. De stadhuistoren van Veere verwerkte
Watson ook nog in een geëtste nieuwjaarswens
voor het jaar 1899.
De grote stroom van Britse kunstenaars naar
Nederland komt pas na de Eerste Wereldoorlog
op gang. Vooral in de jaren twintig zien we gere
geld Britse etsers door Zeeland trekken. De be
langrijkste van hen was ongetwijfeld Arthur John
Trevor Briscoe (1873-1943). Hij was het prototype
van de mariene kunstenaar, net zoveel zeeman