BRITSE ETSERS
13
etsen 'At Breskens'. Aanknopingspunten met
Breskens zijn echter niet te vinden: de achter
grond is onherkenbaar en lijkt pure fantasie,
maar het hoofdmotief is ongetwijfeld een Arne-
muidse visvrouw die met een juk met vismanden
over een vlondertje loopt. Dit motief doet sterk
denken aan het Arnemuidse voetpad.
Met Robert Sargent Austin (1895-1973) zitten
we in de laatste generatie van de Britse land
schapsgraveurs. Austin maakte niet alleen etsen,
maar ook, en vooral, kopergravures in een ge
heel eigen stijl, scherp afgetekend met een
weelde aan details. Zijn werk is typisch Engels,
en de kopergravure 'Zoutelande' uit 1928 komt
dan ook als een verrassing. Het kerkje met de
huisjes eromheen en het vlakke landschap van
Walcheren daarachter zijn vanaf de duinen met
grote precisie weergegeven. Ook de kunstenaar
zelf beschouwde deze gravure blijkbaar als een
belangrijk werk; hij besteedde er tenminste veel
zorg aan. Er bestaan niet minder dan elf staten
van, waarbij het oorspronkelijke rechthoekige
formaat uiteindelijk werd verkleind tot bijna vier
kant.
Met deze gravure eindigt voorlopig de oogst
aan Zeeuwse prenten. In de crisisjaren na 1930
werd het voor de Britse grafici steeds moeilijker
om hun werk te verkopen, en buitenlandse rei
zen konden zij zich dan ook niet meer veroorlo
ven. Zij hebben echter in de jaren 1890-1930 een
kleine, maar geheel eigen bijdrage geleverd aan
de weergave van het Zeeuwse landschap.
Vorticisme in Vlissingen
De merkwaardigste prent die ooit door een Britse
kunstenaar in Zeeland is gemaakt valt eigenlijk
geheel buiten het kader van dit artikel, maar hij is
Afb. 5: Meisje wachtend op
de veerboot naar Veere, ets
van James McBey, 1924.
Collectie Rijksmuseum Am
sterdam.
te curieus om hier onvermeld te blijven. In 1914
moest de graficus Edward Wadsworth (1889-
1949) in verband met de oorlogsdreiging hals
over kop van Nederland naar Engeland terugrei
zen. Op deze reis deed hij ook Vlissingen aan, en
de stad inspireerde hem tot de houtsnede 'Har
bour of Flushing'. Het werk van Wadsworth uit
die periode wordt gerekend tot het vorticisme,
een kunststroming die nauw verwant was met het
futurisme en buiten Engeland geen navolgers
heeft gevonden. De vorticisten wilden met hun
werk een maximum aan dynamiek uitdrukken,
alsof de wereld zich in een draaikolk {vortex) be
vond. Wadsworth paste voor zijn werk graag de
houtsnede toe, omdat de krachtige beweging dan
in een fel contrast van zwart en wit kon worden
weergegeven. De prent 'Harbour of Flushing', die
overigens uiterst zeldzaam is, neemt in zijn werk
een sleutelpositie in. Hoewel verscheidene motie
ven herkenbaar zijn (de masten van de hoogaar
zen in de Vissershaven, de schaduw van de St.
Jacobstoren, de Gevangentoren) is met geen mo
gelijkheid vast te stellen uit welk gezichtspunt de
stad gezien is. Het is inderdaad alsof er een wer
velwind door waait. Merkwaardigerwijs vond
deze stijl van tekenen in de Eerste Wereldoorlog
een praktische toepassing in de camouflagetech
niek: oorlogsschepen werden met dergelijke
zwart-witpatronen beschilderd, waardoor zij let
terlijk onzichtbaar werden. Wadsworth heeft daar
zelf een bijdrage aan geleverd. Zo heeft een toe
vallig bezoek van een Britse kunstenaar aan Vlis
singen nog een kleine rol gespeeld in de geschie
denis van de Eerste Wereldoorlog.
Mijn hartelijke dank gaat uit naar cle heer Robin J.
Garton te Devizes, Wiltshire, Engeland, voor zijn
hulp en waardevolle adviezen.
