EUNIS
25
i iirg vestigde, heeft hij op tal van manieren zijn
kennis en kennissen aangewend ten faveure van
het algemeen-culturele klimaat in Zeeland en van
(iddelburg. Je komt hem dan ook in de beginja-
i ;n van de Stichting Filmtheater Middelburg in
het bestuur tegen en bij de totstandkoming van
Omroep Zeeland zat hij aanvankelijk in de
dviesraad, later in het Bestuur. Met het opzeg-
f en van zijn lidmaatschap van het Koninklijk
eeuwsch Genootschap der Wetenschappen hiel
den noch zijn belangstelling, noch zijn daadwer
kelijke steun aan tal van culturele activiteiten op.
lij was bij de oprichting van het tijdschrift Wala-
ria betrokken en maakte van het begin af aan
deel uit van de redactie. Hij was lid van de redac
tie van het Zeeuws Tijdschrift. Hij was een van de
initiatiefnemers van de Stichting Aula, die samen
iet de Zeeuwse Bibliotheek lezingen op alge-
neen-cultureel en wetenschappelijk terrein orga
niseert. De avonden van de Stichting Literaire Ac-
viteiten Zeeland (SLAZ) sloeg hij zelden over.
Wie de sporen van de geschiedenis volgt zal Bert
reunis op cruciale kruispunten tegenkomen. Ook
n Zeeland, niet eindigend bij zijn in Een plek. om
enig te keren beschreven herinneringen aan zijn
Vlissingse kinder- en lagere schooljaren en aan
zijn Middelburgse gymnasiale jaren. Want in oor
logstijd is hij in deze contreien teruggeweest,
lammer dat er bij mij slechts fragmenten bekend
zijn van zijn verzetsactiviteiten. Bert was zeer te-
ughoudend om daarover te vertellen, omdat hij
niet 'de held' wilde uithangen. Maar verhalen
an hemzelf en van anderen tekenen een jongen
an tussen de twintig en vijfentwintig die zijn
idealen niet verloochent, bereid is daarvoor alles
re geven, die existentieel en existentialistisch leeft
zn doet wat hem in de gegeven situatie te doen
staat. Zijn avontuurlijke inslag en bohémienach-
tige ongebondenheid zullen een rol gespeeld
hebben, maar zijn levensdrift, zijn gevoel voor
verantwoordelijkheid en de binding met anderen
hebben hem getemperd bij roekeloosheid. Den
Haag en Amsterdam zijn de steden waarin hij het
meest actief was. Hij had er onder andere contact
met Gerrit Jan van der Veen, de bekende kunste
naar, in de oorlog redacteur van het illegale blad
De Vrije Kunstenaar.die door de Duitsers werd
gefusilleerd. De reden waarom Bert herhaaldelijk
in Zeeland gesignaleerd werd, had onder andere
te maken met het protestants-christelijke onder-
wijsverzet. In deel II van Zeeland in oorlogstijd
van Gijs van der Ham wordt aan dat onderwijs-
verzet aandacht besteed. De naam van Bert komt
er niet in voor. Maar er zijn nog overlevenden die
over zijn activiteiten kunnen vertellen. In onze
gesprekken kwam de episode vaak terloops ter
sprake vanwege onze gemeenschappelijke, verla
ten protestants-christelijke achtergrond, die on
danks ons leeftijdsverschil een mer a hoire van
gedeelde herinneringen opriep en in veel geval
len overeenkomstige standpunten opleverde. Iets
van die oorlogsatmosfeer beschrijft Teunis als hij
het boek van Van der Ham onder de intrigerende
titel Holle holle gijs en het hoek van een miljoen in
het Zeeuws Tijdschrift 1990. nummer 2) be
spreekt. Het is een zeer lezenswaardig artikel, dat
behalve een bespreking en een column ook in
onderdelen een persoonlijk verslag is. Hij vult
Van der Ham dan aan. De historicus van na-de-
oorlog kan alleen uit documenten en rapporten
gebeurtenissen beschrijven. Bert Teunis zet er
zijn persoonlijke ervaringen bij. En dan ga je je
als lezer de beschieting van een trein ergens in
de buurt van Rilland pas echt voorstellen. Ik kan
iedereen aanraden dat boeiende stuk er nog eens
op na te lezen. Dan lees je vanzelf de passage
dat 'jongens en meisjes die op hun twintigste de
oorlog ingingen en vijf jaar lang door de Duitsers
werden achterna gezeten een gezond wantrou
wen in de macht (hebben overgehoudenfDat dit
zeker voor Bert Teunis zelf heeft gegolden kan
iedere lezer van de column Ongenoegen van
'Angry old man' in het Zeeuws Tijdschrift consta
teren. In hetzelfde artikel staat een andere onder
koelde passage. Hij haalt eerst schrijver Van der
Ham aan, die van iemand zegt dat er een be
paalde omstandigheid was die de betreffende
persoon reden gaf de grens over te gaan en naar
Engeland te vertrekken. Teunis schrijft dan: 'Alsof
je voor zo'n tochtje een ticket kon halen bij Hol
land International! Dit waren uiterst hachelijke
ondernemingen, die veel geluk en organisatie
vergden en meestal nog mislukten'. Dit citaat is
puur eigen ervaring. Bert Teunis heeft herhaalde
lijk tijdens de oorlog pogingen ondernomen om
naar Engeland te gaan. Steeds was er verraad in
het spel. Hij heeft bij die pogingen soms een hel
meegemaakt, waarover hij zweeg. 'Een brug te
ver', zo leek het letterlijk. Tijdens de slag bij Arn
hem was hij nog in het land. Hij is in die periode
namelijk door de Duitsers uit een trein gehaald
en in een cel beland. Ze hebben hem behoorlijk
toegetakeld, om het eufemistisch uit te drukken.
Iemand moet van de consternatie van de geal
lieerde actie gebruik gemaakt hebben om de cel
deuren open te zetten. Bert kon daarom ontko
men, zij het met gebroken en gekneusde ribben,
die hij van deze confrontatie met de moffen had
overgehouden.
Er waren eerdere hachelijke situaties geweest.
Bij het Leidse studentenverzet was hij reeds op
gepakt, omdat hij toevallig een regenjas met
'voetbalknopen' droeg waarvan de Duitsers ver
onderstelden dat het een herkenningsteken voor
deelnemers aan een complot was. Welk een ver
schil met de égards die hem ten deel vielen toen
hij vlak vóór het uitbreken van de oorlog op zijn
studenten-perskaart een Nazi-bijeenkomst in
Mtinchen kon bijwonen!
