28
TEt V
tisch, maar met een spot waarin zijn idealisme
niet verdronk. Er bleef altijd iets van een utopie
van een betere wereld, zowel in het klein als in
het groot. Het was die utopie die zijn sarcasme
humoristisch maakte, tegelijkertijd ook nostal
gisch en weemoedig als het ongeloof in een be
tere situatie de bovenhand kreeg. Nostalgisch en
weemoedig niet in de zin dat het vroeger beter
was, maar in de betekenis van waarden, normen
en een zekere mate van 'erudiete beschaving',
die in het voertuig van maatschappelijke ontwik
keling, noem het vooruitgang, de trekpaarden of
de motor zouden moeten zijn. Deze waarden en
normen zijn zeker ontleend aan de christelijke
beschaving waaruit hij - opgegroeid in een
orthodox-hervormd gezin - was voortgekomen.
Dat hij de kerkelijk-institutionele, dogmatisch-
religieuze en traditioneel-hervormde achtergrond
achter zich gelaten had, doet niets af aan zijn
existentiële gevoel voor recht en onrecht, voor
eerlijk en oneerlijk, voor behoorlijk en onbehoor
lijk, voor onbaatzuchtig en zelfverrijkend, voor
altruïstisch en egoïstisch, voor bescheiden en on
bescheiden. Hij was daarin een scherp waarne
mer. Als het zo uitkwam, nam hij in zijn com
mentaren - non-conformist als hij was - geen
blad voor de mond. In 1954 heeft die eigenschap
hem zijn tweede bibliotheek gekost. In 1993 en
1994 konden de lezers van het Zeeuws Tijdschrift
genieten van zijn spottende manier om Zeeuwse,
vooral Vlissingse en Middelburgse, maar even
eens landelijke zaken aan de kaak te stellen. Poli
tici en bestuurders nam hij daarin graag op de
hak onder het pseudoniem 'Angiy old man', een
pseudoniem dat ingegeven was door 'angry
young man' John Osborne, de Britse na-oorlogse
auteur en naamgever aan een generatie schrijvers
die met hun tirades tegen de maatschappij be
kend werd. Zo grof als de tien jaar jongere Os
borne, die tien dagen na hem overleed, is Teunis
nooit geweest.
In het Nederlands Oost-Indië was Bert Teunis
hoofd van de politieke voorlichting van de Rijks
voorlichtingsdienst. Hij heeft vóór en in die tijd
ook de Nederlands-Indische Radio Omroep mee
opgezet. Er zijn kostelijke verhalen over te vertel
len.
Op instigatie van Van Mook is Teunis naar de
Verenigde Staten gegaan, zeg maar om de pu
blieke opinie voor het Nederlandse standpunt in
zake Indonesië te beïnvloeden. Hij heeft er een
tijd meegemaakt die nu net zo 'historisch' is als
zijn eerdere en latere jaren in Batavia/Jakarta.
Zijn ontmoetingen met dr. PJ.Koets, directeur van
het kabinet van Van Mook, eerder leraar oude ta
len in Batavia en als zodanig onder andere leer
meester van Hella Haasse, later hoofdredacteur
van Het Parool en wethouder/loco-burgemeester
van Amsterdam en met dr. L.M. Jaquet, hoofd
voorlichting Binnenlands Bestuur en later gezani
in Rome, zijn voor Bert ankerpunten in zijn latere
herinneringen. Het worden bovendien vrienden
in zijn uitgebreide kennissenkring met wie hij
contact blijft houden: vertegenwoordigers van
een historische generatie!
In 1954 kwam Bert Teunis naar Nederland. Hij
werd hoofdredacteur van het protestants-christe
lijke weekblad De Spiegeluitgegeven door Zo
mer Keuning. In die hoedanigheid werd hij
ook in zeker opzicht 'de baas' van Alfred van
Sprang, die hij eerder in Indië had ontmoet en
die als oorlogscorrespondent voor onder andere
het christelijke weekblad De Spiegel en het chris
telijke dagblad De Rotterdammer plus de aanver
wante kwartetbladen Dordts DagbladNieuwe
Haagse CourantNieuwe Leidsche Courant en
Nieuwe Utrechtse Courant schreef, ook reportages
verzorgde voor Trouw en de N.C.R.V. (Er zijn nog
mensen die zich levendig het mondelinge radio
ooggetuige-verslag via de N.C.R.V. van de Russi
sche inval in Budapest in 1956 door Van Sprang
herinneren. Dat was in feite een telefoongesprek
van Alfred van Sprang met Bert Teunis.)
Als algemeen hoofdredacteur tijdschriften van
Zomer Keuning richtte hij, toen het tij voor bla
den als De Spiegel en de katholieke pendant Ka
tholieke Illustratie keerde, het blad Ouders van
nu op. Medewerking van onder andere de peda
goge Rita Kohnstamm, die er als hoofdredacteur
van optrad, en de sexuoloog prof. dr. C.J.B.J.
Trimbos maakten het blad een succes.
Bert Teunis heeft natuurlijk veel meer gedaan.
Zo was hij eveneens initiator van de uitgave Mu
ziek onder woorden en van een serie atlassen die
begon met Nederland in kaarten en vervolgde
met Amsterdam in kaarten. Zijn vriendschap met
de geograaf prof. dr. W.F.(Wim) Heinemeyer is
daarvan overgebleven. Wie in de archieven duikt
of met de vrienden, tijdgenoten, mede-spelers in
het toneel van de actieve jaren van Bert Teunis
spreekt, krijgt veel meer te horen. De levenden
hebben hun herinneringen. 'Maar ook die gaan
voorbij', zei Bert tegen me in een sombere bui,
toen hij wist dat hij niet zo lang meer te leven
had. Ik hoop dat de herinneringen aan Bert nog
minstens twee generaties zullen duren, dat zijn fi
losofische, non-conformistische, erudiete levens
houding als een voorbeeld stand houdt.
Maar ook al hood het leven nog zoveel
waar ik mijn tanden op heb stukgebeten,
één regel en de wereld raakt vergeten,
één rijm en het verscheurd heelal wordt heel:
alleen achter mijn schrijftafel gezeten
heb ik opnieuw aan heel de schepping deel.
