ARCHEOLOGICA ZELANDICA
SPAANSE KRUIKEN UIT DE COLLECTIE VAN HET ZEEUWS GENOOTSCHAP
Horine M.A. Noorlander
29
1 'reemde heersers en handelscontacten hebben door de eeuwen heen veel gebruiksvoorwerpen naar
onze streken gebracht. Sommige zaken waren fraai of bijzonder en bleven bewaard en bekend. Andere
voorwerpen werden weggegooid en vergeten. Een goed voorbeeld van het laatste zijn de Spaanse kna
ken, waarvan het Genootschap er een aantal bezit.
toe men gekomen is tot een juiste datering
Over herkomst en datering van de Spaanse krui
ken bestond aan het eind van de negentiende
eeuw grote onduidelijkheid en onzekerheid. In
1870 werden een paar kruiken aangeboden aan
het Provinciaal Museum van Drenthe, waar zij
aan de Romeinen werden toegeschreven. Er is
t ok wel verondersteld, dat het prehistorische ur
en waren. Het waren grove kruiken van rood
aardewerk met een vuilwitte sliblaag en een bolle
mderkant. Algemene kenmerken waren: zij wa
ren op een draaischijf vervaardigd en ongegla
zuurd, het aardewerk was roodbruin met een
witte sliblaag, de onderkant was bol en oren ont
braken.
Toen de archeoloog Renaud bij de restauratie
an het kasteel Dussen (in de jaren veertig) op
:en knuppeldam die blootgelegd werd in de slot
gracht de resten van een soortgelijke kruik vond,
ting hij de datering nader onderzoeken. Uit an-
Afb. 1: Reproduktie van
een schilderij van Pieter de
Bloot (1601-1658). De kruik
zaat aan de voet van het
at, half verscholen achter
een steelpannetje.
dere bronnen was bekend, dat de Spanjaarden
deze dam aangelegd hadden bij de belegering
van het kasteel in 1573. Ook bleken zich in een
museum in Brugge dergelijke kruiken te bevin
den. Die waren gevonden bij de Spaanse schan
sen in Nieuwpoort. Het alom bekende jaartal
1Ó00 hoort hierbij. Renaud concludeerde, dat de
kruiken prima waterkruiken voor de soldaten ge
weest moeten zijn. Door de bolronde of soms
spits toelopende onderkant konden ze goed in
de aarde ingegraven worden en de witte sliblaag
bevorderde het koel houden van de inhoud. Te
vens vond Renaud een afbeelding van een schil
derij van Pieter de Bloot (1601-1685), waarop
zo'n kruik te zien is (zie afbeelding 1). Uiteinde
lijk kwam men erachter dat de kruiken in Anda-
lusië vervaardigd waren voor de export van olijf
olie en olijven (vooral naar Midden-Amerika), en
in het binnenland van Spanje als waterkruiken in
gebruik waren geweest. Een zekere Goggin
maakte aan de hand van Midden-Amerikaanse