TTHAKA
49
hang. Anderen willen weten wie Homeais wer
kelijk was of gaan op zoek naar concrete plaat
sen die we nu nog zouden kunnen herkennen.
Ook een mooie vertaling willen maken hoort
daarbij. Zo schrijft ieder het verhaal opnieuw,
waardoor de mythe voortleeft en een persoon
lijke betekenis krijgt.
Dat proces is zonder einde en zou slechts, hoe
zinvol dat ook is, de verbeelding van een per
soonlijke worsteling moeten opleveren. Maar het
is opmerkelijk hoe vaak deze relativering ont
breekt, wat aangeeft dat er waarschijnlijk meer in
het geding is dan een persoonlijke opvatting al
leen. 'Het Homerisch Ithaka is gevonden' en 'Ho
merus kan alleen maar een Kelt zijn geweest';
Goekoop en Wilkens menen dit werkelijk en
deze opvattingen hebben charme of zijn inspire
rend zolang men die als een mogelijkheid ziet en
als het avontuur van die ander. Maar als ze be
schouwd worden als een ontkenning of weerleg
ging van wat men zelf heeft gevonden, ontstaat
vaak een felle strijd, haast een 'Ilias', waarbij je je
als toeschouwer afvraagt: om welke Griek gaat
het nu, om welke Trojaan?
Het zal de lezer overigens niet zijn ontgaan dat
dit betoog terugslaat op de handelingen van de
auteur zelf die met dit verhaal een stuk van zijn
eigen identiteit laat zien.
Opvattingen
Mijn lerares Grieks op school gaf kleur aan de
krijgshandelingen van de Ilias door meermalen
per jaar met een blauw oog te verschijnen. Daar
zat niet meer achter dan een valpartij met haar
Solex die vaak vastliep in de Amsterdamse tram
baan. Ik mocht haar graag en ze liet mij bij het
afscheid van onze rector in het Grieks de rol van
Telemachus spelen, Odysseus' zoon. Grieks en
Latijn vormden de identiteit van onze school.
We leerden dat de verhalen van Homerus zich
afspeelden in de glorierijke Myceense tijd (1600-
1200 voor Christus) en de bedoeling hadden om
het Griekse gevoel voor eenheid, macht en iden
titeit onder Homerus' tijdgenoten (rond 800-700
voor Christus) te versterken. Het ging om roem,
vernuft, helden en overwinning. Direct na de
middelbare schooltijd merkte ik dat er ook een
andere opvatting mogelijk was. Ik las een boekje
van J.M. Kramer" met als uitgangspunt zijn disser
tatie De Ilias als vredesgedichtR. In zijn visie staat
Afb. 1: Reis van Odysseus volgens de theorie van Wilkens. Naar: I. Wilkens, Where Troy once stood, p. 380-381.
