RCHEOLOGICA ZELANDICA
67
an Rhea Silvia en de god Mars. De tweeling
werd door een wolvin in de grot Lupercal (ge
noemd naar de bosgeest Lupercus) grootge
bracht. De sage over Romulus en Remus is een
irachtig verhaal waarin zich veel meer afspeelt
i lan hier kan worden uiteengezet. Het is alleszins
de moeite waard het in zijn geheel te lezen. In de
ubriek Archeologica Zelandica besteden we op
geheel andere wijze aandacht aan de tweeling
broers en de hen reddende wolvin. De aanleiding
liertoe vormen in Romeins Aardenburg opgegra-
en fragmenten van met reliëfs versierde terra si-
gillata-kommen waarop we een afbeelding zien
an de wolvin die Romulus en Remus zoogt.
Terra sigillata (letterlijk: gestempelde aarde) is
iet bekendste aardewerk uit de Romeinse tijd,
dat ook in Zeeland vrijwel overal in nederzettin
gen uit de eerste eeuwen van onze jaartelling
wordt aangetroffen. De gewoonlijk glanzend
roodachtige keramiek werd in verscheidene klei
nere en grotere produktiecentra vervaardigd. In
cle eerste eeuw na Chr. is de kwaliteit van de
vooral uit Zuid-Gallië afkomstige borden, kom
men, schalen, bekers enz. zeer goed. In de
tweede eeuw verplaatsten de industriecentra van
terra sigillata zich naar Midden- en Oost-Gallië;
de kwaliteit van het aardewerk gaat achteruit,
om in de derde eeuw geheel te degenereren. Van
het vaatwerk is een tachtigtal typen of vormen
bekend. Deze worden meestal aangeduid met de
naam van de auteur die de vorm bekend ge
maakt heeft, gevolgd door een cijfer. De hier te
bespreken fragmenten uit Aardenburg zijn van
versierde kommen van het type Dragendorff 37
(afbeelding 2). Het bijzondere van dit type aarde
werk is dat het werd vervaardigd met behulp van
een vormschotel (vergelijk een puddingvorm),
Atb. 2: Voorbeeld van een volledige terra sigillata-kom,
type Drag. 37; fabrikaat uit Trier; bodemvondst Aarden-
burg.(foto R.O.B., Amersfoort).
waarin allerlei versieringen zijn aangebracht; de
rand en een standring werden na het afvormen
en vóór het bakken toegevoegd. Op grond van
vorm en kwaliteit van het produkt is het dikwijls
mogelijk een datering te geven binnen een pe
riode van een twintigtal jaren. De met reliëfs ver
sierde terra sigillata-kommen geven nogal eens
dateringsmoeilijkheden doordat hun vormschotels
lang in gebruik zijn gebleven; een kritische be
oordeling van het baksel, de vorm van de stand-
ring en de hoogte van de gladde zone onder de
rand is van veel belang om latere afvormingen
van vroege te onderscheiden. Zo zijn er voor
beelden bekend van vormschotels uit het midden
van de tweede eeuw die in de derde eeuw moe
ten zijn hergebruikt.
De in Aardenburg opgegraven fragmenten,
waarop de afbeelding van Romulus en Remus
voorkomt, zijn afkomstig van twee kommen die
met behulp van dezelfde vormschotel zijn ver
vaardigd. Het grote fragment (ongeveer een halve
Afb. 3; Gipsafgietsel van een fragment van een terra sigillata-kom die in dezelfde vormschotel is gemaakt als het exem
plaar op afbeelding 1: schaal 1:1 (foto R.O.B., Amersfoort).
