AANPASSING EN EMANCIPATIE
45
Afb. 3: Ruïne synagoge, juli 1980. Foto: Gemeentearchief Middelburg.
zoek aan de school. Weliswaar ontbrak het aan
elementaire middelen, zoals tafels voor enkele
leerlingen, aan meet- en weeginstrumenten, maar
het onderwijspeil was redelijk. De verbazing van
de inspecteur klinkt nu, anderhalve eeuw later,
nog door als hij meldt dat de kinderen Neder
landse geschiedenis en geografie (met name die
van Zeeland) goed leerden, maar dat de aard
rijkskunde van het Heilig Land niet aan bod
kwam. De leerlingen blonken uit in schrijven en
rekenen.
Voor elke minderheid geldt dat zij, zeker als zij
van buiten komt, een moeizaam evenwicht moet
vinden tussen het behoud van identiteit, dat ze
kerheid verschaft en de mogelijkheid tot partici
patie, die perspectief geeft. Het respect van de
anderen, van de meerderheid, van de dominante
cultuur, komt veelal niet tot stand als de minder
heid niet vanuit zelfrespect handelt. Niet aanpas
sing maar zelfrespect is de sleutel tot participatie.
Natuurlijk zijn er basisvoorwaarden waaraan ie
dere integratie moet voldoen. De algemeen gel
dende regels, juridisch én in het maatschappelijk
verkeer, vragen van iedereen aanpassing. De taal
van het land moet men machtig zijn. Er is scho
ling nodig, men moet aan bekwaamheidseisen
voldoen. Maar het is een vertekenende illusie als
nu aan migranten wordt voorgehouden dat zij,
als zij wél Nederlands spreken en wél goed ge
schoold zijn, volop deel kunnen nemen aan onze
samenleving. Noch de parlementaire democratie,
noch de arbeidsmarkt, noch de woningmarkt stelt
zich zonder aanzien des persoons open voor
mensen uit minderheidsgroepen. Ieder voor zich
moeten zij elke dag opboksen tegen het stereo
type, dat makkelijk een vooroordeel wordt. In die
strijd om de erkenning van persoonlijke inbreng
en kwaliteit, dat wil zeggen in de strijd om niet
beoordeeld te worden op uiterlijk, op manier van
optreden, op gewoonten, hebben mensen uit
minderheidsgroepen de steun van hun geloof,
van hun geschiedenis, van hun eigen taal en cul
tuur hard nodig. De uitnodiging aan migranten
vanuit onze samenleving, vanuit de politiek, om
vooral door aanpassing te integreren is een mis
leidende uitnodiging. Hij legt immers de verant
woordelijkheid voor het samenleven eenzijdig bij
cle nieuwkomer. 'Ze' moeten Nederlands leren,
heet het dan. Natuurlijk moeten migranten Neder
lands leren. Maar moeten wij, die hier al veel lan
ger wonen, niet ook wat leren?
Onbekommerd mogen wij ons Zeeuw of Gro
ninger voelen, vol overtuiging noemen derde
generatie Friezen in Amsterdam hun dochters
