SIGNALEMENTEN 155 Jos H. van Grieken en Andreas Schelfhout: Pen- nestreek Zeeuwsch-Vlaanderen. Terneuzen, Toe ristisch Bureau Zeeuwsch-Vlaanderen, 1994, on- gepagineerd (84 blz.). Prijs: 24,95 (paperback), 39,50 (gebonden). Onder de vele boeken over stad en streek die vandaag de dag verschijnen neemt dit boekje een bijzondere plaats in, omdat de inhoud geheel uit originele pentekeningen bestaat. Jos H. van Grie ken heeft Zeeuwsch-Vlaanderen in alle richtingen doorkruist en alles vastgelegd wat hem boeide. Dat betreft vooral historische gebouwen, maar hij heeft ook aandacht voor allerlei kleine zaken zo als kapelletjes, schuren, rare kotjes en aanbouw sels, hekken, grafstenen, beelden, grenspalen en dergelijke. Andreas Schelfhout heeft de tekenin gen, voor zover de schaarse tussenruimte het toe liet, van een toelichting voorzien waarin vooral veel historische bijzonderheden worden gegeven. Het boekje doet sterk denken aan de bundel tjes Het merkwaardigste mij bekenddie Jan Bou- man in de jaren vijftig publiceerde, eerst over Amsterdam en later ook over andere plaatsen. Net als Bouman beschikt Van Grieken over een vaardig tekentalent en een oog voor allerlei grap pige of interessante details. Mede daardoor kom je in dit boekje veel wetenswaardigs tegen dat in andere publikaties ontbreekt. Het is dan ook een stimulans om zelf op ontdekkingsreis te gaan, wat uiteraard ook de bedoeling is van de uitge ver, het Toeristisch Bureau Zeeuwsch-Vlaanderen. De tekst geeft veel interessante informatie, maar is soms door plaatsgebrek wel erg summier, en ook niet altijd juist. Zo is het oude stadhuis van Philippine niet in 'zuiver romaanse stijl' ge bouwd; het is een negentiende-eeuws schoolge bouw in neo-classicistische stijl. De architect van de kerk van Hollands Koewacht heet niet Te Tiele, maar Te Riele. En bij een tekst over de Lu therse kerk in Groede is een tekening van de na burige Katholieke kerk geplaatst. Ook de teke naar vergist zich wel eens: de molen van Spui heet niet Beth Haëzer, maar Eben Haëzer. Dat staat overigens wel weer goed in de tekst. Een nadeel van het boekje is de alfabetische indeling, waardoor het kris-kras door Zeeuwsch- Vlaanderen springt: na Graauw komt Groede. Dat leidt tot nogal wat zoekwerk, te meer omdat oor den als Hedenesse, Isabellasluis en Poonhaven als aparte plaatsen zijn behandeld. Pas bij her haald doorbladeren valt op dat er ook plaatsen ontbreken, zoals Heille, Sluiskil. Overslag en Paal. Maar al met al is het een aardige aanwinst voor de Zeeuwsch-Vlaamse boekenkast. A.J.B. A. Paridaen. Oorlog en vrede aan het Leopold- en Liniekanaal. Uitgegeven in eigen beheer, Wilhel- minaweg 34, 4328 ET St. Kruis, 1994. 288 blz. met foto's en kaarten. Prijs: 60,68,inclusief verzendkosten). Vijftig jaar na de bevrijding staat de Tweede We reldoorlog weer volop in de belangstelling, wat tot een nieuwe stroom publikaties heeft geleid. In één opzicht gaat de tijd ook dringen: de oogge tuigen beginnen schaars te worden. Bij verschil lende herdenkingen in aanwezigheid van vetera nen uit de geallieerde legers werd opgemerkt, dat het nu wel de laatste keer zou zijn dat men deze mensen zou kunnen uitnodigen. F.n zo zal ook de gelegenheid om ooggetuigeverslagen te regis treren weldra verstreken zijn. Geschiedschrijving over de Tweede Wereldoor log is op verschillende niveaus mogelijk. Aller eerst zijn er de standaardwerken die de oorlog op internationaal of nationaal niveau beschrijven. Voor Nederland is dat gedaan door Lou de Jong. Dan zijn er de oorlogsgeschiedenissen per regio; voor Zeeland zijn dat de twee delen van Zeeland 1940-1945 van Levien de Bree en Gijs van der Ham. In zulke regionale studies komt al heel sterk het besef naar voren dat een oorlog over een streek komt zonder dat de bevolking iets aan de gebeurtenissen kan veranderen. Nog sterker wordt dit besef als het om plaatse lijke geschiedenis gaat. Het wordt dan het relaas van de gewone man, die moet trachten de ge beurtenissen zo goed en zo kwaad als het gaat te overleven. Toch is dit evengoed een belangrijk aspect van de geschiedenis: het leven van ge wone mensen in extreme omstandigheden, in tij den van dood, verderf en ellende. Tot de catego rie van plaatselijke geschiedschrijving behoort het boek van Paridaen. Hij beschrijft de oorlogsge beurtenissen, en speciaal die ten tijde van de be vrijding, voor een klein gebied: Sint-Kruis en om geving, met inbegrip van Eede, Sint-Laureins en het Eiland, een gebied waar maar enkele honder den mensen wonen, veelal verspreid over boer derijen en arbeidershuisjes, voor een klein deel in dorpen en buurtschappen. Paridaen begint zijn boek met een karakter schets van het gebied en zijn bewoners, waarbij hij teruggaat tot de Eerste Wereldoorlog, die ook hier zijn stempel drukte. Langs het Leopoldkanaal lag toen immers de merkwaardige enclave Klein België, waarvan de bewoners zowel van België als van Nederland waren afgesneden. Dat heeft ertoe bijgedragen dat de verbondenheid van de bewoners aan weerskanten van de grens groot is: men voelt zich sterk op elkaar aangewezen. In 1944 werd die lotsverbondenheid nog veel

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland | 1995 | | pagina 41