TWEEDUIZEND JAAR DELTA
127
min tot de mogelijkheden behoort: een natuurlijk
Zeeland heeft een zo sterk dynamisch karakter,
dat leven voor de mens daarin vrijwel onmogelijk
is. Het gaat er dus om een verdrag met de natuur
af te sluiten, waarbij een zekere kwaliteit duur
zaam gehandhaafd blijft. Daarbij kan tussen ver
schillende ambitieniveaus worden gekozen. Als
men de kwaliteiten van de groen-blauwe oase
wil handhaven, is het goed om dit ambitieniveau
hoog te kiezen, dus met een grote plaats voor de
natuur. De ruimte in de Delta laat dit nog toe.
In principe zijn er clan twee mogelijkheden
voor het management van de natuur. De eerste
bestaat uit het zoveel mogelijk intact laten van de
natuurlijke processen en ontwikkelingen (de eco-
touch-benadering, zie Van der Stel (1994)). Deze
benadering kost weinig energie maar veel ruimte:
afblijven is de boodschap. Het ligt voor de hand,
om deze benadering te kiezen voor die onderde
len van het natuurlijk systeem van de Delta, die
internationale betekenis hebben: de zee, de getij
dewateren met de schorren, slikken en platen
(inclusief de Westerschelde!), de duinen en de
wetlands. De hierboven genoemde suggesties
voor meer dynamiek sluiten daar goed bij aan.
De andere methode bestaat uit een intensief
natuurbeheer, waarbij bepaalde soorten of leefge
meenschappen onder voortdurende begeleiding
gekweekt en verzorgd worden. Zoals gezegd
wordt deze methode al op veel plaatsen toege
past (weidevogelbeheer, bloemdijken, zeehon
den, bevers, boomkikkers). Deze eco-tech-bena.-
dering kost minder ruimte, maar vergt veel
investering en energie. Het voordeel is dat men
met deze benadering kan aansluiten bij de vraag
naar natuur vanuit de maatschappij en kan bijdra
gen tot een aantrekkelijk woon- en werkklimaat.
Het gevaar is echter dat het ontaardt in tuinieren
en park- en dierentuinbeheer, dat weinig recht
doet aan de natuurlijke dynamiek (vergelijk de
half-tamme ooievaars van het Zwinreservaat).
De bewoners van de Delta hebben in de loop
van de eeuwen een groot wantrouwen ten aan
zien van de natuur ontwikkeld. Het is dan ook
logisch dat ideeën als ontpoldering en stuivende
duinen op flinke weerstand stuiten. Het behoud
van de groen-blauwe oase eist echter een omslag
in dit denkproces, waarbij de natuur niet meer als
vijand, maar als partner wordt gezien.
(Dit artikel is de tekst van een inleiding voor het
symposium 'De Delta als groen-blauwe oase?',
dat op 26 augustus 1994 in Vlissingen werd be
legd.)
Noten
1Als we deze lijst bezien, lijkt zich een zekere wetmatig
heid af te tekenen in het voorkomen van rampen: de wet
van Beenhakker, die dan zon luiden: 'Om de 400 jaar ge
beurt er in Zeeland iets'. Alleen in de eerste periode ont
breekt er een jaartal omstreeks het jaar 700. Maar in die
tijd was Zeeland praktisch onbewoond, dus toen hebben
we waarschijnlijk even niet opgelet.
Literatuur
Dekker, C. Zuid-Beveland. Assen 1971.
Ferguson, H.A. Dialoog met de Noordzee. Hippolytushoef
1991.
Gottschalk, M.K.E. Historische geografie van Westelijk
Zeeuws-Vlaanderen, 2 delen. Assen 1955 (herdruk Bataaf-
sche Leeuw, Dieren 1983).
Gottschalk, M.K.E. Stormvloeden en rivieroverstromingen
in Nederland3 delen. Assen 1971-1977.
Gottschalk, M.K.E. De vier ambachten en het Land van
Saeftinge in de Middeleeuwen. Assen 1974.
Nienhuis, P.H., en A.C. Smaal (red.) The Oosterschelde Estu
ary (Tloe Netherlands): A case-study of a changing ecosys
tem, Dordrecht 1994.
Sluijs, P. van der, G.G.L. Steur en I. Ovaa De bodem van
Zeeland. Stichting voor Bodem kartering, Wageningen 1965.
Stel, J.C. van der. 'Op zoek naar kwaliteit'. In: De Delta als
groen-blauwe oase. Een bundel met daarin opgenomen de
uitgeschreven teksten van de lezingen die gehouden zijn in
het kader van het symposium De Delta als groen-blauwe
oase' dat op vrijdag 26 augustus 1994 in Vlissingen georga
niseerd werd door het Rijn Schelde Instituut in samenwer
king met de Zomeruniversiteit Zeeland. Middelburg 1994.
Stuvel, H.J. Hel Deltaplan, De geboorte. Amsterdam 1956,
Vierlingh, A. Tractaet van Dijckagie. 's-Gravenhage 1920
(Rijksgeschiedkundige Publication, kleine serie no. 20).
Veen, J. van. Dredge drain reclaim. Den Haag 1955.
Wijngaarden, W. van (red.). De toestand van de Zeeuwse
natuur. Provincie Zeeland, Middelburg z.j. [19941.
Wilderom, M.H. Tussen afsluitdammen en deltadijken, 4
delen. Vlissingen 1961-1974.
