VERZAMELINGEN
EEN BIJZONDERE ZONNEWIJZER
113
J.T.H.C. Schepman
In 1995 kwam bet Genootschap door aankoop in het bezit van een bijzondere zonnewijzer: een stenen
veelvlaks-zonnewijzer uit de zestiende eeuw. De steen is aangekocht van de heer Jean Pierre Schoutens
te Retranchement, eigenaar van het hotel-restaurant Het Hof van Vlaanderen aldaar, die in zijn vrije
tijd archeologisch speurwerk verricht. Tijdens een van zijn zoekacties ontdekte hij toevallig in een hoop
oude stenen aan de rand van een weiland even buiten Sluis een merkwaardige steen, die bij nader on
derzoek. een zonnewijzer bleek te zijn. De vindplaats gaf geen aanknopingspunten om de herkomst te
bepalen. Het vermoeden bestaat dat op die plaats een klooster was gevestigd. De heer Schouten stelde in
1989 De Zonnewijzer kring op de hoogte van zijn vondst'Deze verzocht de auteur contact op te nemen.
Dank zij dit contact kwam ten slotte de verwerving van het bijzondere object door het Genootschap tot
stand.
Kubusvormige zonnewijzers
Er bestaan vrij veel kubusvormige zonnewijzers.
Meestal zijn zij zuiver kubusvormig met vier vlak
ken voor de tijdaanwijzing; een groter aantal
vlakken door afschuiningen op de basisvorm
komt minder vaak voor. Op een grasveld in
Downing Site te Cambridge bevindt zich een ze-
ventienvlakkige zonnewijzer uit 19133 Het Gruut-
huse-Museum in Brugge bezit een stenen kubus-
zonnewijzer uit 1576 en een kubusvormige
kartonnen tafelzonnewijzer uit ca. 1780, vervaar
digd te Neurenberg. In Horn in Zuid-Limburg is
een zonnewijzer met 26 vlakken. Deze is door le-
Afb. 1: Grondvorm van de zonnewijzer in perspectief. Te
kening: J.T.H.C. Schepman.
den van De Zonnewijzerkring geheel gerestau
reerd3. Verder vindt men hier te lande voorbeel
den te Delden, Doetichem en Vianen'. P. Terpstra
heeft een aantal exemplaren beschreven3. Hij te
kende een bouwplaat van een zeventienvlaks
zonnewijzer. Een zeer bijzondere, uit 1578 date
rende veelvlakkige tafelzonnewijzer uit de werk
plaats van Hans Koch te München is door R.
Rohr beschreven6.
In oudere werken vindt men ook kubusvor
mige zonnewijzers vermeld. Van Nierop (1659)
schrijft dat Stevin de veelvlakkige zonnewijzer
een 'Gesneen teerlinck' noemde, letterlijk een ge
sneden dobbelsteen, dat wil zeggen een kubus
als grondvorm met afgeschuinde hoeken.
Afb. 2: Vlak 3 en aangrenzende vlakken van de zonnewij
zer. Tekening: J.T.H.C. Schepman.
