154
GENOOTSCHAPSVERZAMELINGEN
Afb. 8: Het Molenwater na
de demping in 1818. Ge
heel rechts de manege.
Steendruk naar een teke
ning van G.J. Bos uit het
Album van Middelburg,
1861. raz ze zi ii 250.
Tijd is de manege door de Fransen gevorderd en
hebben zij er met veel kosten een militaire
broodbakkerij van gemaakt, die overigens nau
welijks gebruikt is. Na het vertrek van de Fransen
zijn de broodovens uitgebroken en is het gebouw
opnieuw als manege ingericht17.
Afgezien van deze gebouwen is er in de Regis
ters ten Rade sprake van uitgifte van gronden
voor de bouw van verscheidene huizen. Om
welke panden het gaat en wie de architect is ge
weest, valt meestal niet op te maken. Wel is be
kend dat in 1735 aan Jacobus van der Kneu toe
stemming wordt verleend om bij de Koepoort
een verwerij neer te zetten. In 1751 wordt het
huis De Nieuwe Veiwerije op het Molenwater, dat
bij de Koepoort staat, als herberg ('Het Konings
plein'), ingericht.
Het Molenwater heeft in de achttiende eeuw
door bebouwing en beplanting een elegant ka
rakter gekregen en wordt meermalen de 'Middel
burgse Vijverberg' genoemd. Dat het niet allemaal
rozegeur en maneschijn was, moge blijken uit
een citaat uit het reisverslag van de Leidse stu
dent F.C. Hoogvliet. Hij maakt in 1774 met zijn
ouders en zussen een reis door Zeeland en doet
daarbij ook Middelburg aan. Hier wordt een rij
toer langs de voornaamste straten en bouwwer
ken gemaakt. 'Inzonderheid trok de aandacht het
zoogenaamd Molenwater, een breede graft in het
beste deel der stad gelegen met dubbelde rijen
van hoornen, wederzijds omplant en met bekoor
lijke wandelpaden langs vrolijke lusthoven om
geven, 't welk bij hoog water den vreemdeling
verrukt, maar door het afloopend water droogge
maakt onaangenaame dampen opgeeft'1".
Ook in de negentiende eeuw vinden rond het
Molenwater bouwactiviteiten plaats. Zo wordt in
1807 de herberg Het Koningsplein bij de Koe
poort afgebroken en wordt op die plaats de
Schouwburg gebouwd, naar voorbeeld van de
Hollandse Komedie te Amsterdam". Nadat het
gebouw nogal in verval is geraakt, vindt in de ja
ren 1938-1939 een ingrijpende verbouwing
plaats. Van de oude schouwburg is dan haast
niets meer te herkennen. Het huidige theater is in
1963-1965 op de plaats van zijn voorganger ge
bouwd. Naast de schouwburg en achter het in
1723 gebouwde pakhuis van de West-Indische
Compagnie verrijst in 1853 de gasfabriek. Precies
honderd jaar later wordt de gasproductie gestopt,
waarna in 1969 de gashouders worden gesloopt.
Schuin hier tegenover aan de Zuidsingel wordt in
1882 de Diaconieschool gebouwd, in de volks
mond ook wel de klompenschool genoemd. In
de vijftiger jaren van onze eeuw is deze school
afgebroken en vervangen door de Casembroot-
school. Aan de westzijde van het Molenwater
wordt het Oudemannen- en vrouwenhuis, gele
gen in de Korte Noordstraat, hoek Zuidsingel, in
1808 als kazerne in gebruik genomen en in 1849,
met verlies van onder meer de fraaie voorgevel,
verbouwd. Na de Tweede Wereldoorlog stond
van de kazerne weinig meer overeind en wordt
het tegenwoordige gebouwencomplex, ontwor
pen door architect E.F. Groosman, opgetrokken.
Een gedeelte van het kazernecomplex is ge
bouwd in de gedempte spuikom. Hier waren aan
het einde van de negentiende eeuw ook de wa
tertoren (1891-1892) en de Ambachtsschool
(1881), de latere Streekschool, gebouwd.
