18
RUST-DAGHS VERMAECK
Van de Velde werd in 1664 ook dit hoofdthema
van die beweging - tezamen met de wezenlijke
motieven van catechese en tucht - weer krachtig
verwoord.
Van de Velde wist zich als Zeeuws vroomheids
bevorderaar eenn schakel in de landelijke, al
thans interprovinciale keten van de Nadere Refor
matie. Hij koos de zijde van zijn talrijke
geestverwanten te Utrecht, met wie hij kennelijk
in nauw contact was blijven staan. Citeerde hij in
zijn Bedenckelicke t'Samen-Spraecke de Hol
landse nadere reformatoren J. Borstius, F. Ridde-
rus en P. de Witte, nu kan aan dit rijtje Simonides
worden toegevoegd.
Voor Van cle Velde is er één groot voorbeeld
uit het verleden, waarnaar hij steeds teruggrijpt:
Teellinck. Rust-daghs Vermaeck leert dat hij be
halve de geestelijke vader van de Nadere Refor
matie de persoon en het werk van Udemans
waardeert. Beiden waren Zeeuw, maar hun in
vloed was allerminst tot die provincie beperkt, zo
merkt hij op. Blijkbaar ziet hij beiden aan het be
gin van de nationale beweging der Nadere
Reformatie staan. Zeeland was in de eerste helft
van de Gouden Eeuw minder geïsoleerd dan
velen denken en heeft meer invloed op andere
provincies uitgeoefend dan de meeste Zeeuwen
weten!
Beknopte literatuuropgave
Deze bijdrage is een soort vervolg op een artikel
dat eerder in dit tijdschrift verscheen: W.J. op 't
Hof, 'Abraham van de Velde als auteur van Be
denckelicke t'Samen-Spraecke raeckende De gele-
gentheydt deses Tijts; ende Van de Kennisse Gods
(d664)'. In: Zeeland 2 (1993) 85-90.
De in de tekst genoemde pamflettencatalogus is.
W.P.C. Knuttel, Catalogus van de pamfletten-ver
zameling berustende in de Koninklijke Biblio
theek. Negen delen. 's-Gravenhage 1889-1920.
Er bestaat een dissertatie die de gereformeerde
sabbatstrijd gedurende de zeventiende eeuw in
de Nederlanden beschrijft: H.B. Visser, De ge
schiedenis van den Sabbatsstrijd onder de gerefor
meerden in de zeventiende eeuw. Utrecht 1939.
Enkele jaren geleden is een studie verschenen
waarin nieuwere gegevens over de sabbatstrijd in
Zeeland tijdens de eerste decennia van de zeven
tiende eeuw zijn verwerkt: W.J. op 't Hof, Voorbe
reiding en bestrijding; De oudste gereformeerde
piëtistische voorbereidingspreken tot het Avond
maal en de eerste bestrijding van de Nadere Refor
matie in druk. Kampen 1991, 59-161.
Voor de Nadere Reformatie te Utrecht en de rol
die de zondenregisters daarbij vervulde, zie men:
F.A. van Lieburg, De Nadere Reformatie in Utrecht
ten tijde van Voetius. Sporen in de gereformeerde
kerkeraadsacta. Rotterdam 1989-
