38
signalementen
komt het niet; daarvoor is de behandelde periode
te kort en ook te dichtbij. Maar op veel plaatsen
komt de botsing tussen traditie en vooruitgang
duidelijk naar voren. Tholen is altijd een gebied
met een sterke traditie geweest. Het oude werd
er lang bewaard, zoals het krammatten en peilen
met de hand. Dit gevoel voor traditie heeft er ook
toe geleid dat het landschap ondanks oorlogsi
nundatie en ramp zo goed bewaard gebleven is.
In de weergegeven discussies zien we ook de
mensen met hun emoties naar voren komen. Dit
is vooral het geval in het boeiende hoofdstuk 'So
ciale omstandigheden', dat ook nog wat verder
terugblikt.
De behandelde stof zal niet iedereen kunnen
boeien. Het boek zal vooral interessant zijn voor
allen die direct of indirect bij het korte leven van
het waterschap betrokken zijn geweest. Maar het
zal zeker vaak als naslagwerk uit de kast gehaald
worden door allen die zich in de toekomst met
de geschiedenis van Tholen en van het Zeeuwse
waterschapsbestel, zowel in technische als in be
stuurlijke zin, zullen bezighouden; zij zullen er
veel interessant materiaal in vinden.
Het boek is degelijk uitgevoerd; alleen jammer
dat de kleurenfoto's zo slecht zijn: onscherp en
miskleurig. We zien met belangstelling uit naar
Hannie Kools volgende productie.
A.J. Beenhakker
Winant Halfwerk, Natuur in Zeeland. Tussen zee
en zoom. Goes 1996. 144 blz., met ruim 250 af
beeldingen in kleur, kaarten en literatuurlijst.
Prijs: 49,90.
Gedurende de laatste twintig jaar is de natuur in
Zeeland uitgebreid geïnventariseerd. Flora en
fauna, zowel te land als in het water, werden ge
detailleerd in kaart gebracht, waarbij ook veel
aandacht werd besteed aan het abiotisch milieu,
dat de grondslag voor de planten- en dierenwe
reld vormt. Een en ander werd vastgelegd in een
groot aantal rapporten van de Provincie, Rijkswa
terstaat, het Delta-Instituut (tegenwoordig nioo-
cemo - dat went nooit), Het Zeeuwse Landschap
en vele vrijwilligers. Deze rapporten zijn over het
algemeen weinig toegankelijk voor het grote pu
bliek. Daarom is bij de Provincie het idee gere
zen om het vele materiaal te bewerken tot een al
gemene beschrijving van de natuur in Zeeland.
Onder toezicht van een redactiecommissie van
provinciale ambtenaren heeft Winant Halfwerk
deze niet geringe taak volbracht.
Het boek begint met een korte geschiedenis
van het landschap van Zeeland, van de Romeinse
tijd tot de ruilverkavelingen en de Deltawerken.
Daarna worden de verschillende landschapstypen
beschreven, achtereenvolgens zee en strand, de
duinen, de getijdenstromen, de voormalige, nu
stagnante zeearmen, de polders en het oude
(pleistocene) land. Ten slotte volgen enkele korte
hoofdstukken over kleine landschapselementen
en over de natuur in stad en dorp. Daarbij is
steeds gestreefd naar een integrale beschrijving,
waarbij fysiek milieu, flora en fauna in onderling
verband worden behandeld.
Deze beschrijving levert een schat aan informa
tie op. Uitgebreid worden de vele voorkomende
soorten behandeld, waarbij ook wordt aangege
ven waarom ze juist daar voorkomen. Zoals uit
de inhoudsopgave blijkt, zijn de landschapstypen
als het ware van buiten naar binnen, van het
meest natuurlijke milieu naar het meest geculti
veerde landschap toe, beschreven. Daarbij krij
gen de natte milieus verreweg de meeste aan
dacht: de wateren, de inlagen en de kreken.
Vanuit het standpunt van de bioloog is dat ook
vanzelfsprekend: juist de natte milieus vormen de
karakteristieke rijkdom van de Zeeuwse natuur.
Voor de gemiddelde leek ligt het waarschijnlijk
wat anders; die bekijkt de natuur vanuit zijn huis
('buiten is dichtbij') en kijkt allereerst naar de
planten- en dierenwereld langs dijken en bermen
en in de weilanden. Wanneer die in het boek aan
de orde komen, zijn we bladzijde 100 al gepas
seerd.
Zoals gezegd, staat het boek boordevol zeer in
teressante informatie. Het draagt echter wel de
kenmerken van een compilatiewerk: een opsom
ming van gegevens, nuchter en zakelijk. Een be
vlogen schrijver is Halfwerk niet; hier is geen J.P.
Thijsse of Wim Wolff aan het woord. Maar het is
goed dat er na lange tijd weer eens een samen
hangend boek over de Zeeuwse natuur is ver
schenen, dat bovendien goed gedocumenteerd
en up to date is.
De vele illustraties dragen zeker bij tot de
waarde van het boek. De kleurenfoto's zijn af
komstig van vele fotografen. Het is wel jammer
dat een gedetailleerde verantwoording van de fo
to's ontbreekt; men zou wel graag willen weten
wie welke foto heeft gemaakt. De aquarellen van
vogels en insecten zijn van de bekende specialist
Adri Karman. Hoe goed ze zijn, kunnen we zien
als we ze direct met een foto kunnen vergelijken,
zoals het paapje op bladzijde 33- De landschaps
aquarellen, van de hand van Erik van Ommen,
roepen herinneringen aan de Verkade-albums op.
Zowel bij de foto's als bij de aquarellen vallen de
heldere kleuren op. Voor mijn gevoel is de
Zeeuwse natuur een beetje bruin en slikkerig,
maar op die plaatjes is het altijd mooi weer.
Het boek is uitstekend verzorgd. Het is een
goed idee geweest om de mooie en zeer spre
kende hoogtekaart van Zeeland op te nemen. Al
leen het krekenkaartje op bladzijde 97 is mislukt;
de kreken zijn nauwelijks of niet te zien. In het
literatuuroverzicht mis ik de paddenstoeleninven-
