VAN FRUITHOF NAAR FRUITTEELTMUSEUM KAPELLE
65
Ingrid K. Meijer
Wie in het voorjaar door de Bevelandse boomgaarden fietst om te genieten van de bloesempracht, stuit
ongetwijfeld op het nieuwe Fruitteeltmuseum in Kapelle, waar van oudsher fruitteelt een belangrijke
bindende factor tussen de inwoners vormt.
Het museum
De Zeeuwse fruitteelt heeft een lange en interes
sante geschiedenis, die het nieuwe Fruitteeltmu
seum in Kapelle thans in beeld brengt. Het mu
seum is onderdeel van de Gemeenschappelijke
Regeling voor Musea van Zuid- en Noorcl-Beve-
land, waaronder ook het Museum voor Zuid- en
Noord-Beveland in Goes en het Museum Yerseke
vallen. Het museum situeren in de streek en bij
de bevolking waarover het verhaal gaat, is een
uitgangspunt van de Gemeenschappelijke Rege
ling. Doelstelling van het museum is een over
zicht te geven van de locale geschiedenis van de
bevolking met betrekking tot de fruitteelt vanaf
1900 tot aan het begin van de mechanisatie, deze
gegevens te behouden voor het nageslacht en te
plaatsen in een bredere sociale, economische en
maatschappelijke context.
In het Fruitteeltmuseum wordt fruit in zijn alge
meenheid als instap in de geschiedenis van de
fruitteelt gebruikt. Hoe lang eet de mens al fruit,
waar komt het vandaan - dat zijn vragen die in
het museum beantwoord worden. Wetenswaar
digheden, zoals de herkomst van het woord si
naasappel, komen hier aan bod. De sinaasappel
werd vroeger ook wel appel uit China of Chinese
appel genoemd. Chineesappel werd sinaasappel.
Maar ook fruit in de schilderkunst, in de klassieke
mythologie, in volksverhalen en in ons dagelijks
taalgebruik komt aan de orde. De inrichting van
het museum is in handen gegeven van een vorm-
gevingsbureau uit Amsterdam, dat er een 'bele
vingsmuseum' van heeft gemaakt: een museum
waar de bezoeker kennis maakt met het fruitteelt-
verhaal door luiken op te tillen, kijkkasten te be
wonderen, via een veilingklok op een kist appels
te bieden. Aan het eind van de wandeling kan hij
een appel uit de museumtuin plukken. In deze
tuin worden overigens oude rassen geteeld en
zijn hoogstambomen geplant.
De oprichting
Ruim vijf jaar geleden kwam de Gemeente Ka
pelle, en met name de penningmeester de heer
Hogendorf, met het idee een museum op te rich
ten waarin de regionale fruitteeltgeschiedenis
centraal zou staan. Een stuurgroep met vakmen
sen uit diverse gebieden werd opgericht om van
het museum een professioneel instituut te maken.
Een wethouder, diverse leden uit de gemeente
raad van Kapelle, de provinciale museumconsu
lent en uiteraard mensen uit de fruitteelt stonden
aan de wieg van het museum. Later werden an
dere vaklieden benaderd die de ideeën uitwerk
ten tot het geheel dat nu te zien is in Kapelle.
Een instelling als een museum is wellicht rela
tief gemakkelijk op te richten, maar wil het ook
aan museologische voorwaarden voldoen, zodat
het zich volgens de normen van de Nederlandse
Museumvereniging een museum mag noemen,
dan gaat daar een lange voorbereidingsperiode
aan vooraf. Een museum heeft diverse taken,
waaronder beheer en behoud van de collectie,
wetenschappelijk onderzoek en het tentoonstellen
van de verzameling. Een collectie was er echter
niet. Fruittelers volgen nauw de nieuwste ontwik
kelingen en vernieuwingen. De al eeuwenlang
gebruikte snoeischaar wordt vervangen door een
pneumatische schaar, de paardenploeg maakt
plaats voor de gemotoriseerde ploeg. De mecha
nisatie vond zo'n vijftig jaar geleden plaats en
voorwerpen van vóór die tijd zijn schaars. Om
een overzicht te geven van de geschiedenis, heb
je toch de materiële getuigenissen van een betrok
kene nodig. Op boerenerven en in oude schuren
werden uiteindelijk een aantal voorwerpen ge
vonden, die vaak uit nostalgie waren bewaard.
Langzaam groeide de collectie: bascules, spuitma-
chines, bushels, veilingkisten, plukschorten en
een veilingklok - meer dan honderddertig voor
werpen zijn in een periode van vijf jaar verza
meld. Voorwerpen die onontbeerlijk zijn om een
goed overzicht te geven van de fruitteeltgeschie
denis en een sfeer te creëren die een tijdsbeeld
geeft en de bezoeker informatie over het onder
werp verschaft. De voorwerpen waren uiteraard
aangetast door de tijd en vaak intensief gebruikt
door de fruitteler, maar na wat conserverende be
handelingen konden zij op verantwoorde manier
worden tentoongesteld. Afgezien van wat aantas
ting door roest en houtworm, bevinden de meeste
zich in redelijk goede staat. Het merendeel van
het gereedschap functioneert zelfs nog.