SIGNALEMENTEN
163
(alleen een beetje blauwer aan de buitenkant).
Helaas zijn veel foto's van matige kwaliteit; de
kleurenfoto's zijn hard van kleur en dikwijls on
scherp. Is het op de Bevelanden altijd mistig?
Hannie Kool eindigt met de conclusie, dat het
fusietijdperk op waterschapsgebied niet lang
meer zal duren, nu er ook in Zeeuws-Vlaanderen
een concentratie voor de deur staat. Ik denk dat
zij ongelijk heeft. Op grond van eenvoudige ex
trapolatie durf ik te voorspellen dat het Water
schap Zeeland nog geen tien jaar op zich zal la
ten wachten. De auteur kan dan ook de
geschiedenis van het Waterschap Zeeuwse Eilan
den 1995-2005 nog schrijven. Maar eerst is
Schouwen-Duiveland aan de beurt.
Ad Beenhakker
Ellis Island; Tekeningen van Leendert van dei-
Pool. Onder redactie van Hans Krabbendam.
Goes 1997. 40 blz. met afbeeldingen in kleur, isbn
90-72138-74-0. Prijs: 14,95.
Een eerste grote groep Zeeuwen emigreerde in
1847 naar de Verenigde Staten. Een van de activi
teiten die in het herdenkingsjaar 1997 rond dit
thema werden georganiseerd, was een tentoon
stelling over Zeeuwse emigratie naar Amerika in
het Roosevelt Study Center te Middelburg. Een
belangrijk onderdeel van deze expositie waren
tekeningen van Leendert van der Pool, gebaseerd
op indrukken die de kunstenaar opdeed in het
Ellis Island Immigration Museum te New York.
Dit boek vormt de begeleidende catalogus.
Door de vestiging van de Amerikaanse Immi
gration and Naturalization Service in 1892 op Ellis
Island werd dit kleine eiland voor de kust van
Manhattan voor velen de poort naar de Verenigde
Staten. Tot 1954 meldden zich in dit immigratie
station meer dan twaalf miljoen landverhuizers
voor een verblijfsvergunning. De nieuw gearri-
veerden dienden zich hier aan een selectieproce
dure te onderwerpen. Zij ondergingen een medi
sche keuring en moesten een vragenlijst
beantwoorden. Aan de hand daarvan bepaalde
de immigratiedienst of men werd toegelaten tot
de Amerikaanse samenleving.
Het immigratiestation verloor in 1954 zijn func
tie en werd gesloten. In 1990 opende hetzelfde
gebouw weer de deuren, nu als museum. Leen
den van der Pool, die afwisselend in Middelburg
en New York woont en werkt, liet zich voor zijn
tekeningen door de voorwerpen in het museum
inspireren.
Van der Pool verbeeldt in zijn kunst het verle
den door zich in te leven in de gevoelswereld
van de toenmalige immigrant. Het boek volgt de
gang van de landverhuizer door het immigratie
station. Beginnend met de registratie, verder via
slaapzalen en ziekenhuis, keuken en eetzaal en
de ruimte voor ontspanning eindigt de reeks te
keningen met 'onderhoud en bescherming'. Dit
laatste verwijst door de afgebeelde werktuigen
naar de arbeid die de immigranten in de Ver
enigde Staten zouden moeten verrichten om een
nieuw bestaan op te bouwen.
De tekeningen zijn met symboliek geladen. Al
dus geeft de kunstenaar de verwarring en span
ning bij de immigranten weer. Als in een soort
vacuüm wacht de landverhuizer op Ellis Island de
toekomst af. Die toekomst ligt in de Amerikaanse
buitenwereld, waarvan elementen - wazig - door
ramen weerspiegelen in de afgebeelde voorwer
pen.
De tekeningen zijn in het boek fraai gerepro
duceerd. Voor elk van de vijfentwintig werken is
een pagina uitgetrokken, hetgeen in lijn is met
het grote formaat van de originelen. De eerste
tien pagina's van het boek bevatten een heldere
introductie van de hand van Hans Krabbendam
en Arjen Westerhoff. Daarin wordt een kort over
zicht van de geschiedenis van Ellis Island gege
ven, gevolgd door een biografische schets van de
kunstenaar en zijn werk. De tekst is in het Neder
lands en Engels, omdat de tentoonstelling be
halve in Nederland ook in de Verenigde Staten te
zien is.
Ellis Island is een treffende aanvulling op het
geen reeds is geschreven over landverhuizing
naar Amerika. Daar waar een historicus in woor
den een beeld schetst van een verleden werke
lijkheid, verbeeldt hier een kunstenaar de ge
schiedenis in tekeningen. Van der Pool reikt goed
gekozen elementen aan uit de sfeer op Ellis Is
land. Hij dwingt de toeschouwer in de huid van
de wachtende landverhuizers te kruipen. Daar
mee toont Van der Pool opnieuw niet alleen zelf
over historisch besef te beschikken, maar opent
hij daartoe ook de weg voor zijn publiek.
Jeanine Dekker
