SIGNALEMENTEN
161
Stichting Boerderijenonderzoek in het Land van
Hulst (samenstelling), Boerderijen in het Land
van Hulst; Beschrijving van de boerderijen met
zijn bewoners in de gemeenten Hontenisse en
Hulst. Drukkerij Duerinck, Hulst/Kloosterzande
1997. Gebonden, 930 blz., geïllustreerd. Met losse
bijlage. Prijs:/ 85,- (bij voorintekening).
Het auteurscollectief dat het boekwerk over de
Hulster boerderijen heeft samengesteld, bestond
uit een twintigtal onderzoekers. Deze groep
stond tot 1994 onder de bezielende leiding van
H. Nijenhuis (Terhole). Zijn wegvallen en het
overlijden van nog twee andere leden heeft de
auteurs echter niet ontmoedigd, en zo is het tita-
nenwerk na acht jaar voltooid. Daartoe zijn vele
archieven in Nederland en België bezocht, zijn
massa's archivalia onderzocht en is er veel kaart-
n fotomateriaal bekeken. Ook zijn vrijwel alle
boerderijen bezocht om van de bewoners belang
rijke informatie over de recente geschiedenis te
erkrijgen.
De behandeling van de polders begint op blz.
58. Daatvóór zijn hoofdstukken over uiteenlo
pende onderwerpen opgenomen. Enkele bijdra
gen gaan over het voormalig goed van de abdij
Ten Duinen en van Oranje-Nassau, een zeer in
teressante bijdrage handelt over de tegels in be
paalde boerenhuizen en ook over de meestoven
wordt geschreven. Met nogal wat kaartjes op
olaatsen waar zij naar mijn smaak niet direct
thuishoren, oogt het boek tot bladzijde 58 vrij
rommelig van opzet. Ondanks het feit dat de
kaarten wel scherp zijn afgedrukt, zijn de meeste
toch te klein om enig detail te kunnen ontwaren
i blz. 8), terwijl weer andere te groot en onscherp
zijn (blz. 353-355).
De boerderijen en hun bewoners worden per
polder behandeld. Er is ook steeds een recon
structiekaart per polder gemaakt (losse bijlage).
De samenstellers volgen een vast schema. Eerst
wordt in het kort de geschiedenis van de polder
verhaald, daarna passeren de veldnamen de re
vue en ten slotte de boerderijen. De boerderijen
zijn genummerd. Eerst worden de huidige bewo
ners/bedrijvers behandeld, daarna wordt terugge
gaan in de geschiedenis. Waar mogelijk is een
foto van de boerderij opgenomen. Het boek telt
meer dan honderd luchtfoto's.
Zo'n dertig boerderijen uit de Absdaalse polder
worden behandeld. Tussen de opsomming van
alle bewoners zit er vrij weinig echt leesbare
tekst die de lezer iets over hun wel en wee ver
telt. Van boerderij nr. 30 (blz. 74-75) kwam het
echtpaar De Cock-Steijaert op tragische wijze om
het leven, zo wordt opgemerkt, maar dat wordt
niet toegelicht. Er staat een foto van een ander
echtpaar bij. De foto van hun boerderij is zo te
zien niet recent, en opnieuw moeten we maar ra
den hoe het zit. Behalve twee foto's volgt er een
opsomming van acht generaties bedrijvers van de
boerderij tussen 1809 en heden.
Gelet op de drooglegging van heel wat polders
in de zeventiende eeuw en later, kan men zich
afvragen of de samenstellers wel de onderste
steen hebben bovengehaald om ook de oudste
bewoners te achterhalen. Vermoedelijk wordt van
vrijwel geen enkele polder een compleet beeld
gegeven. Het verschil tussen bewoner-eigenaar
en bewoner-pachter wordt in de meeste gevallen
niet duidelijk. De losse bijlage met de per polder
genummerde boerderijen ziet er erg onverzorgd
uit.
Wat is het belang van dit boek? Eigenlijk is het
per boerderij geordend genealogisch naslagwerk,
een genealogische databank, die tegenwoordig
ook op andere wijze toegankelijk gemaakt zou
kunnen worden. Het boek is uiteraard een suc
ces, vooral bij de boerderijbewoners. De formule,
die reeds voor Axel, Hoek, Terneuzen en Zaam-
slag is toegepast, bewijst zich ook hier weer als
een commercieel succes. Het boek is reeds uit
verkocht en wordt momenteel herdrukt. Mijn kri
tische opmerkingen, die erop neerkomen dat ik
mij een boerderijboek geheel anders voorstel,
mogen echter niet het zicht benemen op de
kracht van dit boek: de massa gegevens die per
gebied nu toegankelijk is geworden. Bovendien
is er nu een groep amateuronderzoekers beschik
baar, die wellicht met de door hen opgedane er
varing een ander facet van de locale historie zou
willen onderzoeken
Adrie de Kraker
Achiel Sturm, Van paarden naar paardenkrach
ten; Boerenleven in West-Zeeuws-Vlaander en. Bij
dragen tot de geschiedenis van West-Zeeuws-
Vlaanderen, nr. 25. Aardenburg 1997. 212 blz.,
rijk geïllustreerd, isbn 1381-9542. Prijs: 37,50.
In dit boek wordt het boerenleven op het
Zeeuws-Vlaamse platteland, vooral in het weste
lijke deel, in beeld gebracht. De schrijver is ter
dege vertrouwd met zijn onderwerp, want hij is
zijn hele leven werkzaam geweest als landbou
wer en heeft zowel de tijd voor de Tweede We
reldoorlog als erna zeer intens beleefd.
Het boek is thematisch van opzet en valt uit
een in negen hoofdstukken. Na enkele inlei
dende woorden beschrijft Sturm de gebouwen
van zijn ouderlijke boerderij. Het is geen tech
nisch verhaal; de auteur stipt kort aan waar de
