34
signalementen
duikers immers maar weinig sporen na, zoals de
auteur in zijn verantwoording opmerkt.
Dit boekje is in vrijwel alle opzichten werkelijk
voortreffelijk. Het schetst op levendige wijze het
bestaan van joodse onderduikers (waarvan er in
heel Zeeland maar heel weinigen waren), be
schrijft hun familiegeschiedenis en hun karakters,
en geeft ook juist voldoende informatie omtrent
de jodenvervolging in ruimere zin opdat men de
wederwaardigheden van het gezin Polak in een
historisch kader kan plaatsen. Het verhaal is so
ber geschreven, maar niettemin meeslepend.
Zonder enige pretentie, met oog voor detail,
anecdote en - ondanks alles - de humor van
sommige gebeurtenissen wordt beschreven hoe
een joods gezin de oorlog is doorgekomen. De
auteur weet daarbij (in een soepele, vlekkeloze
stijl) exact de juiste toon te treffen. Tal van goed
gekozen illustraties, een uitstekende verantwoor
ding van de optekening, de bronnen en de litera
tuur, alsmede de fraaie vormgeving van de hand
van Bert Gerestein completeren deze waardevolle
uitgave van het adz, die tot een bescheiden maar
belangrijke bijdrage aan de literatuur van per
soonlijke getuigenissen over gewone mensen in
de Tweede Wereldoorlog mag worden gerekend.
De enige kanttekening die past, betreft de on
dertitel: Joodse onderduikers in Colijnsplaat
Deze suggereert meer dan het verhaal waar
maakt. Op blz. 49 wordt slechts terloops ge
wezen op het feit, dat ook ds. J.H. Kluiver in
Colijnsplaat een joodse medeburger een onder
duikadres heeft geboden: Paul Jacobson uit Mid
delburg, die als enige van zijn familie de oorlog
overleefde. Deze verwijzing is te zuinig (zeker als
men weet dat de auteur het door ds. J.H. Kluiver
opgetekende verhaal van Paul Jacobson in zijn
bezit heeft gehad) en diskwalificeert de ondertitel
van dit overigens voorbeeldige boekje.
F.F.X. Smulders
Noe; 'n Bitje uut 't zuudwesten. Redactie: Marco
Evenhuis en Jan Zwemer. Vlissingen, 1997. Num
mer 0, 16 blz., gratis. Abonnement: 25,- (drie
nummers en een nieuwsbrief).
Gosternokke! Noe is t'r toch 'n tiedschrift uut'e-
komme dat a glad in 't Zeeuws 'eschreven is! 't
Eêste nummer, of eigelijk nummer nul, ka je voe
niks meeneme uut de bibliotheek. D'r stï wat
korte stikjes en gedichten in van Jan Zwemer,
Cees Maas, Lou Vleugelhof en Peter Verdurmen.
De Commissaris van de Koneginne 'eit in 't
Zeeuws (of is 't in 't Janzwemers?) 'n voorwoord
'eschreve. Mè ze bin vee meer van plan. Ze wille
d'r 'n tiedschrift van maeke dat a nie allêêne over
vroeger gaet mè ök eigentiedse en vernieuwende
zaeken gaet anpakke, mie artikels, reportages en
vraeggesprekken.
Noe is natuurlijk de vraege: me di be'oefte
an? En bin d'r voldoende lezers voe op te brien-
gen? Wan 'oe a je 't ök keert of draoit: di komme
steeds minder ménsen die a Zeeuws praote, en
Zeeuws leze binne z'a glad nie gewend. As je
noe actuele zaeken an dorde wil stelle in 't
Zeeuws, dan sluut je aole ménsen buten die a gin
Zeeuws kunne; die magge nie meedoeë. 't Nul
nummer laet ök nog nie zö dudelijk zieë waer a
ze 't over willen Wat a d'r in stït is aolemaele
toch van 't luchtige soort, op dat echt 'êêl mooie
gedicht van Lou Vleugelhof nae.
Is d'r dan zö'n be'oefte an plekke voe Zeeuwse
publikaosies? Op 't öögenblik verschient d'r 'ier
en daer a aorig wat, en in Nehalennia kunne de
Zeeuwse schrievers d'r stikjes ök aoltied kwiet.
zöas Bei Cok ök a in de krante schreef.
Maer as 'k dan ök nog rnö leze dat ze aole
biedraegen wille overzette in de deur ulder uut'e-
vonde 'Zeeuwse schriefwieze', dan 'ouwe 'k m'n
'arte vast. Wan Zeeuws bestae glad nie. Ieder
durp 'ei 'ier z'n eigen taol, en dat maekt noe juust
de riekdom van 't Zeeuws uut. An dit stikje ka je
zieë da ik uut Kloetienge komme, en op Ter
Nisse vinne z'a da 'k 't glad verkeerd zegge. En a
'k in 'Ulst komme, begriepe 'k de ménsen mè
nauwelijks mi. En zö 'oort dat ök'. De taol van
Menheerse, van de Kauter of van Djêêë ka je nie
in 'n Zeeuwse schriefwieze weergeve. An die
stikjes van Peter Verdurmen ka je 't a merke: da's
gin overkants en gin Walchers, mè iets d'r tussen
in. Die 'eit'n zeker op de boot van Bresjes
'eschreve.
Daerom bestaet d'r ök gin Zeeuws woorde-
boek, mè wèr 'n Woordenboek van de Zeeuwse
dialecten. Dus Marco en Jan, julder m'n zegen,
mè mien krieg je nie mee. Ik bluve graog Kloe-
tiengs praote, mè 'k gae nie in de Zeeuwse
schriefwieze schrieve. Noe nie en nooit nie.
A.J. Beenhakker
J.S.C. Wiskerke, Zeeuwse akkerbouw tussen ver
andering en continuïteit; een sociologische studie
naar diversiteit in landbouwbeoefening, technolo
gieontwikkeling en plattelandsvernieuwing. Wa-
geningen, 1997. xi 403 blz., niet geïllustreerd,
met bijlagen, literatuurlijst en summary. Isbn
90-5485-747-1. Prijs: 30,-.
Landbouw en plattelandsvernieuwing staan in het
brandpunt van de belangstelling. Han Wiskerke
levert met zijn proefschrift over de akkerbouw in
Zeeland een fundamentele bijdrage aan de dis
cussie. In tegenstelling tot de meer gangbare eco
nomische en technische benaderingen van de
landbouw- en plattelandsproblematiek, kiest de
auteur voor een sociologische invalshoek. Binnen
