SIGNALEMENTEN
39
rig vast te stellen: 17 mei 1940. Toen werd het
hart van de stad door Wehrmacht en Luftwaffe
onherkenbaar verminkt. Terecht stelt samensteller
Peter Sijnke dat er een Middelburg vóór 1940 be
staat en een Middelburg daarna. Tot begin jaren
zeventig, toen de Abdij zijn uiteindelijke vorm
kreeg, is er gewerkt aan de opbouw van een
nieuw stadshart.
De foto's en de teksten van Sijnke geven van
die wederopbouw een beknopt maar informatief
beeld. Dat maakt Oud Middelburg vanuit de
lucht een aansprekende inleiding op de recente
Middelburgse geschiedenis. Voor degenen die
wat meer historisch zijn onderlegd, vormt het
boek een mooie visuele aanvulling van hun ken
nis. En natuurlijk blijft het zoeken naar bekende
plekken op de foto's een leuk gezelschapspel
voor iedere Middelburger.
Min of meer gelijktijdig met het hierboven be
sproken werk verscheen het boek Walcheren
1943-1944. Ook dit boek staat vol met luchtfo
to's, maar daarmee houdt de vergelijking op. Zo
als de titel al aangeeft, zijn de opnamen tijdens
de Tweede Wereldoorlog boven Walcheren ge
maakt. Het eiland vormde een belangrijk onder
deel van de Duitse verdedigingslinies en was
daarom een geliefd doelwit van geallieerde
bommenwerpers én fotoverkenningsvliegtuigen.
Vooral in de laatste oorlogsjaren zijn er tiendui
zenden opnamen vanuit de lucht gemaakt. Au
teur Paul Cmcq heeft getracht aan de hand van
die enorme hoop beelden het kat-en-muisspel
van bezetter en bevrijder zichtbaar te maken.
Het moet een hels kaïwei zijn geweest, het se
lecteren van de opnamen en vervolgens recon
strueren van het krijgsverloop. Crucq betoont zich
een ware archieftijger, een graver van het zuiver
ste soort. Geen detail blijft onvermeld. Met welke
vliegtuigen er werd gevlogen, op welk uur van
de dag ze in het Zeeuwse luchtruim verschenen,
het precieze aantal Duitse kazematten rond Big-
gekerke, zelfs het gewicht en de bijnamen van de
afgeworpen bommen krijgt de lezer voorgescho
teld. Het is een indrukwekkende hoeveelheid ge
gevens die Crucq boven tafel heeft gekregen.
Toch is het juist die overvloed aan informatie
die zich gaandeweg in het boek gaat wreken. De
doorsnee lezer raakt temidden van alle afkortin
gen, vliegtuigtypes en cijferreeksen het overzicht
kwijt. De foto's bieden geen soelaas, voor leken
op militair gebied is het vijftig jaar na dato bui
tengewoon moeilijk de opnamen te interpreteren.
Daarnaast begon ik me na weer een hele serie
foto's van rookwolken en inundaties af te vragen
hoe het de mensen op de grond is vergaan. Wa
ren die geëvacueerd? Zaten die ergens in een
schuilkelder? Foto's van bombardementen zijn
spectaculair maar tegelijk uiterst macaber, en
deze dualiteit ontbreekt volledig in het boek.
Crucq heeft zich op het standpunt gesteld van de
vliegeniers: op afstand, ver van het gewoel op de
grond.
De overdaad aan gegevens en de afstandelijke,
technische manier waarop het boek is geschre
ven, maken Walcheren 1943-1944 er niet toe
gankelijker op. Toch blijft er, afgezien van dit be
zwaar, veel te genieten over. Zoals gezegd, telt
het boek een aantal spectaculaire actiefoto's. Ook
heeft Crucq persoonlijke verhalen van vliegeniers
opgenomen, die een verademing vormen tussen
alle statistieken en droge opsommingen. Ten
slotte bieden de foto's een unieke kijk op het
Zeeland van voor de watersnood. Prachtig zijn de
luchtopnamen van plaatsjes als Grijpskerke en
Mariekerke, met de omliggende, grillige lande
rijen.
De foto's uit Walcheren 1943-1944 vragen er
eigenlijk om, nog een keer gebruikt te worden,
maar dan in een boek dat Walcheren verbeeldt
zoals het vóór 1953 was. Misschien dat de samen
steller van Oud Middelburg vanuit de lucht, Peter
Sijnke, zich daar eens over kan buigen.
P. van der Hijden
