VATERDUNEN
57
'iguur 3- Reconstmctie
an de situatie van Wa-
■rdunen omstreeks 1300
olgens de auteur van
it artikel.
usque ad crecas predictas inter Wulpiam et Coe-
zant et retro Waterdunes, quod omnes sunt terre
nove. Item arbitramur quod totum scor, quod
jacet extra predictam crecam retro Waterdunes
versus Coezant et Zelandiam et versus mare mag
num est terra nova'. Vertaald: 'Ook oordelen
wij over de landen liggende tussen de Hievendijk
in Wulpen in de richting van Koezand en Zee
land tot aan de voornoemde kreken tussen Wul
pen en Koezand en achter Waterdunen, dat dit al
lemaal nieuw land is. Ook oordelen wij dat het
gehele schor, dat ligt buiten de voornoemde
kreek achter Waterdunen in de richting van Koe
zand en Zeeland en van de grote zee, nieuw land
is'. Het is duidelijk dat er twee kreken zijn: die
ussen Wulpen en Koezand (de Hedensee) en die
achter Waterdunen (het killetje: 'killa parva'). Het
killetje ligt achter Waterdunen en daarachter ligt
het schor. Als Waterdunen op een apart eiland
liad gelegen, zou in de eerste zin hebben ge-
taan, dat de buitendijkse gronden in de richting
an Koezand, Waterdunen en Zeeland waren ge
legen - maar dat staat er niet.
Gottschalk veronderstelde dat het genoemde
schor een zandplaat is geweest. Maar in dat geval
zou er geen grote noodzaak zijn geweest om ook
de tienden van die (onbruikbare) plaat toe te wij
zen. Het is goed mogelijk dat ten noorden van
Wulpen en Koezand schorvorming optrad. Te
genwoordig zien we ook dat in de monding van
de Westerschelde, op de Hoge Platen, schorren
worden gevormd, en het getijvolume was in de
dertiende eeuw heel wat kleiner dan nu.
Ten slotte is er nog de passage over de polder
van Willem Golle en de polder achter Waterdu
nen. Deze horen, hoewel ze buiten de Hieven
dijk zijn gelegen, wel bij het oude land: 'exceptis
terris jacentibus in polro, in quo moratur Willer-
mus dictus Golle, et in polro, qui jacet retro
Waterdunes, qui sunt terre antique et ideo perti-
nebunt in perpetuum tantummodo ad decimatio-
nem predictorum abbatis et conventus'. In verta
ling: 'met uitzondering van de landen liggende in
de polder, waarin Willem, gezegd Golle, woont,
en in de polder, die achter Waterdunen ligt, die
oud land zijn en dus tot in lengte van dagen uit
sluitend blijven behoren tot de tienden van de
voornoemde abdij en klooster [namelijk de Sint-
Baafsabdij, rechthebbende op de tienden van
Wulpen]'.
Deze polders worden gerekend tot het oud
land van Wulpen, hoewel zij buiten de Hieven
dijk liggen. Het ligt dus voor de hand dat zij al
enige tijd vóór de totstandkoming van de oor
konde aan Wulpen zijn aangedijkt. Waar de pol
der van Willem Golle lag, is nu niet meer te zeg
gen, maar waar lag de polder achter Waterdunen?
Een vergelijkbare situatie vinden we nu nog bij
Brouwershaven, een nederzetting van hetzelfde
type als Waterdunen. Ook hier zijn, buiten de
oudste zeedijk van Schouwen, enkele poldertjes
ingedijkt 'achter Brouwershaven'. Bovendien
moeten we rekening houden met de mogelijk
heid, dat Waterdunen is ontstaan aan een kreekje
op een zandige strandhaak; dat zou een goede
verklaring leveren voor de naam. Als er dan een
nieuwe duinenrij wat verder noordelijk gevormd
wordt, kan in de luwte van die duinen de nieuwe
polder zijn ontstaan. Deze ontwikkeling heeft
zich ook voorgedaan bij Vrouwenpolder op Wal
cheren.
Hoe moeten we ons nu Waterdunen voorstel
len (figuur 3)? Het plaatsje is ontstaan aan de
noordzijde van Wulpen, mogelijk op een strand
haak, op een plek waar een kreek met een uit
wateringssluis in zee uitmondde. Toen de plaats
ontstond, waren er al vier parochies op Wulpen.
De parochie Waterdunen is dus van een van deze
