STERVEN IN ZEELAND
125
25
20
15
10
Schouwen-
Duiveland
Walcheren Nrd-Beveland
TUSSEN 0 EN 1
Zd-Beveland Tholen/Philipsland Zeeuws-Vlaanderen
13 TUSSEN 1 EN 5
Fi; uur 6: Percentages overleden kinderen per regio, 1812-1912 (bron: hsn, data-release Zeeland 98.2); toelichting: de sta
ven in de grafiek geven resp. het percentage nuljarigen dat binnen één jaar sterft en het percentage éénjarigen dat vóór
het vijfde jaar sterft.
w arden kinderen zeer spoedig gewend om alles
mee te eten en te drinken', aldus Fokker". Over
G res schrijft Broes van Dort, dat de verhouding
tussen kinderen die door de moeder worden ge
zoogd, en kinderen die kunstmatig, 't zij met koe-
m ilk of pap, worden gevoed, te stellen valt als
1 4"2.
Over Zeeuws-Vlaanderen, Walcheren, Schou-
w tn-Duiveland, Tholen, de kleine steden en Mid
delburg en Vlissingen wordt opgemerkt, dat al-
d; ar borstvoeding het meest in zwang was. H. en
ook Fokker wijzen er verder op, dat op Noord-
Beveland als gevolg van het buitenshuis werken
v: n de arbeidersvrouw in de zomer zuigelingen
in een ongunstige positie terecht kwamen, met
n me omdat zij onverantwoorde bijvoeding kre
gen. Gegeven de aard van de voeding die kinde
ren ontvingen, en de mate waarin door het jaar
heen de betrokkenheid van de moeder bij de ag
rarische werkzaamheden varieerde, is het begrij-
p. lijk dat vooral in het eerste levensjaar de zo-
rrerperiode uiterst risicovol was voor het kind.
V: n de zuigelingen die geboren waren in de
maanden juli en augustus, stierven er blijkens
onze gegevens dan ook 21 van de 100 binnen
het jaar; van de overigen waren dat er 'slechts' 18
vi n de 100.
Zuigelingen- en kindersterfte: sociale variatie
Niet ieder kind had evenveel kans om al in het
eerste levensjaar uit het leven te worden wegge
rukt. De medici die in de negentiende eeuw een
pleidooi voerden voor sanitaire hervormingen,
wezen erop hoe groot de 'sociale sterfteverschil-
len' (de verschillen in sterftecijfers tussen arm en
rijk) waren. Gezondheid behoorde in hun ogen
geen voorrecht van de hogere standen te zijn,
maar eenieder diende dezelfde kansen op een
goede gezondheid te hebben (Houwaart, 1991).
Was dat ook het geval?
Voor onze analyse maken we gebruik van de
informatie over het beroep van de vader zoals
vermeld op de geboorteakte. De beroepstitels
van de geboorteakten zijn met enige aanpassin
gen samengevoegd volgens de classificatie van
Giele en Van Oenen (1974). De betreffende inde
ling maakt het in grote lijnen mogelijk groepen te
onderscheiden naar gelang van de in het beroep
en in de arbeidssituatie samenkomende economi
sche, sociale en culturele invloeden die effect
konden hebben op de gezinssituatie.
In figuur 7 is het niveau van de zuigelingen
sterfte in zes socio-economische groepen weerge
geven. De cijfers hebben betrekking op de ge
hele periode 1812-1912. Anders dan men
wellicht zou verwachten, zijn er in Zeeland wei-
