VOORNAMEN IN ZEELAND
104
Doreen Gerritzen
In de naamkundige literatuur is er meermaals op geivezen, dat Zeeland wat voornamen betreft een bij
zondere provincie is. Vooral door het werk van Meertens, maar ook door het proefschrift van Van de
Schaar (1953) zijn we vrij goed geïnformeerd over de naamgeving in Zeeland (zie ook Bierens 1968 en
1993 en Rentenaar 1990 en 1991). We zullen de bijzonderheid van de Zeeuwse naamgeving in dit arti
kel onderzoeken door een vergelijking te maken tussen de voornamen uit de geboorte-akten van de His
torische Steekproef Nederland (hsn), datarelease Zeeland 98.2' (geboorte-akten uit de periode
1812-1922) en die van een landelijke steekproef uit de volkstelling van 1947 (met naamdragers gebo
ren tussen ca. 1870 en 1947). Bij eerder onderzoek naar de regionale bepaaldheid van de naamgeving
in Nederland is gevonden dat de naamgeving van vrouwen in sterkere mate regionaal bepaald is dar
die van mannen (zie Gerritzen ter perse en Gerritzen 1996a). We willen nagaan of dit kenmerk van de
naamgeving ook in de hsn-gegevens is aan te tonen. Verder belichten we de historische achtergrond van
het voorkomen van oudtestamentische namen, zoals Abraham, Susanna, Daniël en Sara, in Zeeland
Bij het onderzoek naar verandering in de naamgeving in de geboorte-akten van de hsn 1812—1922J
richten we de blik vooraf naar een verder verleden en gaan we in op de invloed van de vernoemingsge
woonte op de stabiliteit van de naamgeving. In het kader van verandering past ook het verloop var
meernamigheid: hoeveel voornamen krijgen de kinderen, verandert dit aantal in de loop van de tijd en
welke verschillen zijn er tussen de sociale klassen (is meernamigheid inderdaad deftig)? In de laatste
paragraaf gaan we nader in op de verschillen tussen katholieken en protestanten. Van oudsher is
naamgeving verbonden met de doop, en het ligt daarom voor de hand de invloed van religieuze gezind
heid te veronderstellen.
Typisch Zeeuwse namen
De eigenheid van de Zeeuwse naamgeving illus
treren we aan de hand van de vijftig meest fre
quente voornamen van de mannen en vrouwen
die zijn geboren tussen 1812 en 1922. Als verge
lijkingsmateriaal is een landelijke steekproef uit
de volkstelling van 1947 gebruikt. Dit materiaal
betreft naamdragers geboren tussen ca. 1870 en
1947. De bespreking beperkt zich tot de namen
die typisch zijn voor Zeeland.
Als eerste typisch Zeeuwse naam is, op nummer
5, Pieternella te noemen. Deze naam is alleen
wat zijn vorm betreft een typisch Zeeuwse naam,
want Petronella, de oorspronkelijke vorm, komt
ook in Brabant en andere katholieke streken
voor. Maatje, nummer 6, is ook een typisch
Zeeuwse vorm. Het is, naar wordt aangenomen,
geen verkorting van Maria, maar van Martina,
een naam die we pas op nummer Tl tegenko
men. Elizabeth, nummer 8, valt op door de spel
ling met een z. Ook elders komt die spelling wel
voor, maar hij is toch typisch Zeeuws te noemen.
De keuze voor spelling met z of s heeft met reli
gie te maken: Elizabeth wordt gebruikt in de Sta
tenbijbel, Elisabeth komt voor in de Vulgaat. Bij
katholieken vind je daarom Elisabeth, teiwijl pro
testanten, en vooral protestanten in Zeeland,
doorgaans de voorkeur geven aan spelling met z.
Verder is Jacomina, op nummer 14, te noemen.
Tabel 1Top vijftig van de meest voorkomende voornamer
van in Zeeland geboren vrouwen, 1812-1922 (n 2154
(bron: geboorteakten hsn, data-release Zeeland 98.2).
1. Maria
233
26. Geertruida
16
2. Johanna
144
27. Martina
16
3. Cornelia
133
28. Tannetje
16
4. Adriana
100
29. Janneke
14
5. Pieternella
96
30. Kornelia
14
6. Maatje
65
31. Louisa
14
7. Janna
59
32. Leuntje
13
8. Elizabeth
54
33. Paulina
13
9. Anna
53
34. Hendrika
11
10. Jacoba
51
35. Josina
11
11. Catharina
48
36. Kaatje
11
12. Neeltje
46
37. Martha
11
13. Elisabeth
35
38. Susanna
11
14. Jacomina
35
39- Apolonia
10
15. Wilhelmina
28
40. Margaretha
10
16. Willemina
28
41. Mathilda
10
17. Jozina
27
42. Amelia
9
18. Jannetje
26
43. Levina
9
19. Sara
24
44. Magdalena
9
20. Suzanna
23
45. Marie
9
21. Dina
21
46. Tanneke
8
22. Helena
19
47. Francina
7
23. Lena
19
48. Sophia
7
24. Rosalia
18
49. Aaltje
6
25. Christina
16
50. Adriaantje
6
