DE HISTORISCHE STEEKPROEF NEDERLANDSE BEVOLKING (HSN):
HOE EN WAT
84
Kees Mandemakers
Hsn staat voor Historische Steekproef Nederlandse bevolking. Het doel van de hsn is het aanleggen var
een representatieve database van negentiende- en tivintigste-eeuwse levensgeschiedenissen. De basi.
voor de hsn-database wordt gevormd door een steekproef uit geboorteakten uit de periode 1812-1922. Ir
dit korte bestek zal nader worden ingegaan op het belang van de hsn voor het wetenschappelijk onder
zoek en op de aard van deze gegevensverzameling. Aan het slot worden de Zeeuwse activiteiten van dc
hsn belicht en ivordt de dataset gepresenteerd op basis waarvan de artikelen in deze bundel zijn ge
schreven.
Wetenschappelijk belang
Historisch onderzoek naar sociaal-economische
segmentering en levensstijlen vindt plaats vanuit
verschillende wetenschappelijke disciplines: met
name economie, epidemiologie, sociologie, de
mografie en sociale geografie. Belangrijke onder
werpen zijn onder meer het onderzoek naar de
vaststelling van de omvang van veranderingen in
geboorte, sterfte, sociale mobiliteit, migratie en
arbeidsmarktstructuur, en de verklaring daarvan.
Om dit onderzoek te kunnen verrichten zijn de
afgelopen twintig jaar al diverse lokale bestanden
aangelegd met data betreffende individuele per
sonen uit de negentiende eeuw. Helaas worden
deze gegevens doorgaans slechts één keer ge
bruikt, namelijk uitsluitend voor het ene onder
zoek waarvoor ze worden verzameld. De hsn nu
bouwt aan één groot basisbestand waarin op uni
forme wijze gegevens van de Nederlandse bevol
king worden verzameld. Van dit bestand profi
teert niet alleen bestaand onderzoek. Ooi
nieuwe onderzoeksvormen worden geïnitieerd
zowel nationaal als internationaal. De hsn zorg
daardoor voor een duidelijke rendementsverho
ging van het archiefonderzoek.
Naast praktische motieven zijn er ook weten
schappelijke redenen waarom de hsn van belant
is. Voor veel historisch onderzoek is eigenlijk he
micro-niveau van het individu en zijn/haar fami
lie het meest geëigende onderzoeksniveau. Om
dat 'enquête-materiaal' op dit gebied ontbreekt
werd in het verleden noodgedwongen op eer
hoger onderzoeksniveau (bijvoorbeeld met gege
vens van gemeenten of provincies) naar antwoor
den op veel van de onderzoeksvragen gezocht
Afb. 1: Een Walchersc
boerenfamilie, 1802. Te
kening in kleur, J.P.
Bourjé (raz, zg, Zei. 111.
Aanwinsten 1992/43).
