HAVENPLAATSEN IN ZEELAND
11
BRAEAMT
"WOÜEAKDI
Af _/jo.
DWTL.AND 43?1 fH WftfttW
o A
T4dèf&«$
si iraL
Sciwntsr
DRIISERE
j«nc£re 5CHOVWEW
IWÜflw e
"""kater
tCSDfe giidegbcntlftpt oft Bttiattc Dtó Sattötó ban $celanöt/l)oc Datttt ten tijttf toasató Dé Boom*
frticn .ConincU/^iminrtnOilIcm-Sïa'.ic uau -cAiiiDr/rrjjttcrniOcitmouncm Ocnjacrf aupfcm.rtuccI)onEicitcfi.tjrt.of[ti.ict ontrenr.
Afb. 1. Kaart van Zeeland uit 1572, die de veronderstelde situatie rond 1230 uitbeeldt. Het zuiden ligt boven. Houtsnede
uit: Dye Cronycke van Zeeland! van Jan Reygersbergh. ZA, KZGW, Zei. III. I-48a.
er op dat moment in Holland niet best voor en
wijkt uit naar Zierikzee, waar hij door de bewo
ners als hun 'vorst en heer' wordt ingehaald. Dat
dit zo nadrukkelijk in de annalen van Egmond
wordt verteld, wijst erop dat Zierikzee geen wille
keurige plaats is, maar een grafelijk centrum,
waar de bevolking bij het gravenhof de partij van
Willem kiest in diens strijd tegen Lodewijk van
Loon.
Uit dat Egmondse relaas komt ook nog iets an
ders naar voren. Zierikzee wordt daarin, net als
Middelburg een eeuw eerder in het verhaal van
Thiofried van Echternach, aangeduid als 'portus',
dus als haven- en handelsnederzetting. Kort
daarna komen we de term opnieuw tegen in een
oorkonde uit 1220, wanneer Willem i als bruid
schat aan zijn vrouw Maria de inkomsten schenkt
van de grafelijke watermolens in 'Syricseporth',
dus in de portusof misschien al zonder meer de
poort, de stad Zierikzee.
Ook in Zierikzee blijkt in de dertiende eeuw
stedelijk recht van kracht te zijn. Kruisheer con
cludeert dat de in 1248 door roomskoning Willem
ii uitgevaardigde stadskeur van Zierikzee een
enigszins uitgebreide versie moet zijn van een
oudere keur, die rond 1220 voor het overgrote
deel van Middelburg is overgenomen, net zoals
dat in 1223 is gebeurd in Westkapelle en Dom
burg. Het Zierikzeese stadsrecht heeft dus een
andere oorsprong dan het Middelburgse; het Mid
delburgse recht is in Middelburg zelf ontwikkeld,
terwijl het Zierikzeese op dat van Middelburg is
gebaseerd.
Het gebruik van de term portus wijst erop dat zo
wel Middelburg als Zierikzee al ruim vóór 1200
nederzettingen zijn met enige handel en scheep
vaart. Echter, binnen welk economisch kader dat
heeft plaats gehad, daarover laten de schaarse ge
gevens voor die vroege periode maar heel weinig
los. Zeker is wel dat voor de lakenkooplieden uit
Vlaanderen, waar vanaf de elfde eeuw de laken
nijverheid ais exportindustrie tot ontwikkeling
komt, de waterwegen in Zeeland en het zuiden
van Holland dienst doen als vaarroutes richting
Engeland, Noord-Duitsland, het Rijnland en het
