Ten geleide
Aan ons overgeleverde geschriften vormen voor
de historicus belangrijk bronnenmateriaal om het
verleden te reconstrueren en ontwikkelingen die
zich hebben voorgedaan te analyseren. Dit num
mer van Zeeland is gewijd aan een van de oudste
schriftelijke bronnen, de keuren, en aan de mid
deleeuwse samenleving waarin zij als rechtsregels
ontstonden en dienst deden. Rond dit thema, 'het
Zeeland van de keuren', werd op 16 november
1998 in de Koorkerk te Middelburg een sympo
sium gehouden naar aanleiding van het verschij
nen van het boek Het ontstaan van de dertiende-
eeuwse Zeeuwse landkeuren van dr. J.G. Kruis
heer. Het symposium werd georganiseerd door
de Stichting Regionale Geschiedbeoefening Zee
land, het Rijksarchief in Zeeland, het P.J. Meer-
tens Instituut van de Koninklijke Nederlandse
Akademie van Wetenschappen en de Provincie
Zeeland. De redactie van Zeeland is de sprekers
erkenteljk voor hun bereidwilligheid cle lezingen
te bewerken tot artikelen, zodat deze geplaatst
kunnen worden in voorliggende thema-afleve
ring.
De eerste bijdrage is gewijd aan het in de der
tiende eeuw in Zeeland snel opkomende gebruik
van het schrift. E.C. Dijkhof gaat in op dit proces
van verschriftelijking in het stedelijk bestuur en
bij de ambachtsheren op het platteland. P.A. Hen-
derikx geeft een aan de schriftelijke bronnen ont
leend beeld van de vroegste economische ont
wikkeling van Zeeuwse havenplaatsen. J.G.
Kruisheer richt zich in zijn bijdrage op het platte
land, en schetst, vertrekkend vanuit de Zeeuwse
landkeuren, de machtsstrijd tussen de graaf van
Holland en de Zeeuwse ambachtsheren. Ten
slotte trekt D.P. Blok in zijn slotbeschouwing en
kele grote lijnen, op grond waarvan hij betoogt
dat de ontwikkelingen die zich in de twaalfde en
dertiende eeuw in Zeeland voordeden, geen
voortzetting van de oude situatie waren. Het oor-
kondenmateriaal geeft ons dus inzicht in nieuwe
ontwikkelingen. Tot besluit vraagt de auteur aan
dacht voor de uitbreiding van het bewoonde ge
bied in de tiende tot de twaalfde eeuw en de si
tuatie van de landbouw, twee aspecten waarover
de oorkonden zwijgen.
Hoewel los staand van het symposium, zijn
ook de gebruikelijke rubrieken in Zeeland aan
het thema gewijd. W. Dirksen, conservator hand
schriften van het Zeeuws Genootschap, bespreekt
de gang van zaken rond een prijsvraag over de
keuren van Zeeland die het Zeeuwsch Genoot
schap der Wetenschappen in 1788 uitschreef. Als
laatste volgt een overzicht van aanwinsten in het
ruilverkeer aangaande publicaties betreffende de
Middeleeuwen en een bespreking van het eerder
genoemde boek van Kruisheer.
Zowel voor de geschiedenis van als de ge
schiedbeoefening in Zeeland was de periode van
de twaalfde tot de veertiende eeuw van groot be
lang. De redactie van Zeeland presenteert u
graag de inzichten die de auteurs aan overwe
gend nieuw onderzoek hebben ontleend.
De redactie
Afb.l. Kaart van Vlaande
ren met rechtsboven de
Zeeuwse eilanden, tweede
helft zestiende eeuw. Ko
pergravure. Zeeuws Ar
chief (ZA), KZGW, Zei. 111.
1-628.
