66
GENOOTSCHAPSVERZAMELINGEN
de kleuren wit, rood. blauw en groen, twee in
fraai, helder gemarmerd papier, en twee in ver
schoten, ruw gemarmerd papier. Enkele werkjes
zijn verlucht met een vignet. In Zeeuwse Vreugde
is op de keerzijde van het titelblad een ex libris
geplakt, uitgevoerd in Jugendstil, waarop een
opengeslagen boek staat afgebeeld met daarach
ter een stralende zon waarboven de namen J.J.A.
Poley en F. Poley-Scheele prijken. Onder de af
beelding staat de spreuk 'De wetenschap is den
verstandige licht'. Op alle titelbladen staat, in
inkt. de handtekening C.J.F. Klaassen. In de
meeste boekjes zijn door vorige eigenaren regis
tratienummers geplaatst.
Het boekenbezit van het Genootschap bevindt
zich in de Zeeuwse Bibliotheek te Middelburg.
Het is niet uitleenbaar. Op verzoek worden de
boeken uit de kluis gehaald, waarna ze in een
speciaal daarvoor bestemde ruimte kunnen wor
den geraadpleegd.
Ter afsluiting van dit artikel een variant op de
slotzin van de Naecte Wederleggingh: 'En dit zij
gezeyt tot een korte belichtinge van clese Zeeu-
sche aenwinste'.
Verantu 'oording
'Siet Open' is ontleend aan de titel van een af
beelding aan het slot van T'Vertoig Der Zeeuscher
Nymphen (zie afbeelding). 'Siet open' is 'Zie 't
open', waarmee wordt bedoeld dat men moet
zorgen voor een heldere kijk op de zaken (P.J.
Harrebomée, Spreekwoordenboek der Neder
landse Taal).
Dit artikel is een samenvatting van een studie
die ik in 1999 heb geschreven over de tien 'pam
fletten'. In de hoop de identiteit van de anonieme
auteurs van de smaadschriften te kunnen achter
halen, heb ik, samen met professor J.W. de Vries,
getracht Zeeuwse elementen te vinden in de taal
van de auteurs. Met name het op rijm geschreven
T'Vertoig Der Zeeuscher Nymphen intrigeerde mij
zeer. Helaas heeft dit onderzoek geen concrete
resultaten opgeleverd.
Geraadpleegde werker i
Catalogus der bibliotheek, van het Zeeuwsch Ge
nootschap der Wetenschappen, samengesteld
door F. Nagtglas. Middelburg, 1883.
Harrebomée, P.J.. Spreekwoordenboek der Neder
landse Taal (1858).
Den Zeusen Beesem, Catalogus van de Neder
landse pamfletten aanwezig in cle Zeeuwse
Bibliotheek, door W.C. Zijlstra, een uitgave van de
Zeeuwse Bibliotheek, 1994.
Nagtglas, F.. Levensberichten van Zeeuwen. Mid
delburg 1893-
Nagtglas, F.. Catalogus der bibliotheek van hei
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. Mid
delburg 1883.
Wagenaar, J. Vaderlandse Historie 21 delen.
Amsterdam 1790-1796)
Swart, K.W. Willem van Oranje en de Neder
landse Opstand 1572-1584. Den Haag 1994.
Nebalennia Jaarboekje 1849- Middelburg.
Encyclopedie van Zeeland (Middelburg 1984).
Encarta 99. Uitgave Encyclopedie Winkler Prins.
Noten
1. Dit essay heeft gediend als inleiding voor de
in 1978 verschenen herdruk van de 'Catalogus
van de pamfletten-verzameling berustende in de
Koninklijke Bibliotheek', samengesteld door dr.
W.P.C. Knuttel.
2. Onder policie dienen we in deze context te
verstaan: het geheel van reglementen die de
openbare orde en de veiligheid handhaven.
3. In dit Vertoig treffen we slechts één strofe aan
waarin de Zeeuwen expliciet worden genoemd:
'Goed rond, goed Zeeuwsch, wy willen hier op
sterven, Ditz ons opset, gy Vorsten van Nassau.
T'sy goed, t'sy quaed, wy zullen met u erven,
Gemeene vreucht ende gemeene rouw'.
4. Harangue (van het Italiaanse aringo: openbaar
plein): toespraak, redevoering.
5. De term 'scandaleuse ende ergherlijcke Boecx-
kens' komt uit een paragraaf van de ordonnantie
van Willem van Oranje aan de Zeeuwen uit 1583.
waarin de sancties op het schrijven en doen ver
schijnen van smaadschriften zijn aangegeven.
6. Agrippa, Marcus Vipsanius (63/64—12 v. Chr.),
generaal, vriend, raadsman en in feite medere
gent van keizer Augustus. Als 'tweede man' be
kleedde hij een zeer invloedrijke functie. Amalia
van Solms 16021675) was, vanaf haar huwelijk
met Frederik Hendrik, zeer dominant aanwezig
aan het Haagse hof. Na het overlijden van haar
echtgenoot, haar zoon en haar schoondochter,
meende zij nog steeds de touwtjes in handen te
moeten houden om de dynastie waartoe zij door
haar huwelijk was komen te behoren te laten gel
den als toonaangevend onder de Europese vor
stenhuizen. De benaming 'Agrippa van 't Noord
einde' voor Amalia is dan ook een fraaie
schimpscheut.
