98
THEORIE EN PRAKTIJK
AH). 7. Tijdens de herden
king van het 50-jarig be
staan van de school in 1931
was het gebouw fraai ver
sierd. ZA, KZGW, Zei. 111.
aanwinsten 1998/42-2,
werden besteed aan praktische vorming: de helft
aan praktijk, twaalf tot veertien uur aan tekenen
(rechtlijnig, meetkundig, vak-, handvak- en vorm-
tekenen), terwijl voor de meer theoretische vor
ming (meet-, stel- en natuurkunde, Nederlands en
rekenen) maar enkele uren beschikbaar waren1''.
In de derde plaats nam in de twintigste eeuw
het aantal vakken en vooral het aantal leerlingen
toe. Het aantal vakken werd achtereenvolgens
uitgebreid met schilderen, meubelmaken, stoffe
ren, elektrotechniek en een machinistencursus.
Het aantal leerlingen groeide van nog geen vijftig
in 1900 naar ongeveer 250 in 1931-
In de vierde plaats veranderde de samenstel
ling van het bestuur. In 1906 bestond het bestuur
nog uit vertegenwoordigers van verschillende in
stellingen: 'het departement "Middelburg" van de
Maatschappij van Nijverheid, het departement
"Middelburg" van de Maatschappij tot Nut van het
Algemeen, de gemeenteraad, de Timmerlieden
patroons Vereeniging, de Smids-patroons Vereeni
ging, de Schilders-patroons Vereeniging, de Tee
kenacademie en als eenig ambacht uitoefenende
of daarmee in betrekking staande heeren'20. Vrij
spoedig daarna werd het bestuur uit en door de
leden van de vereniging gekozen.
In 1906 ontstond een bestuurscrisis: het zit
tende bestuur had geen antwoord van de ge
meente gekregen op het verzoek om voor een
nieuw schoolgebouw een terrein, de kosten van
een gebouw en inventaris en de rente en aflos
sing te regelen. Het bestuur stelde toen voor de
vereniging te ontbinden. Dit voorstel werd met
dertien tegen tien stemmen verworpen. Het be
stuur bood zijn ontslag aan. Een nieuw bestuur
kwam met een eenvoudiger bouwplan, zocht
naar een geschikt terrein en naar financiële mid
delen. Het College van Burgemeester en Wethou
ders stelde de gemeenteraad voor aan de 'veree
niging de Ambachtsschool kosteloos af te staan
het terrein, gelegen tusschen het plantsoen en de
Zuidsingel, en aan de vereeniging tot weder-
opzeggens toe een jaarlijksche subsidie te ver-
leenen van 5500,-'2'.
De inspectie keurde de nieuwe plannen goed,
de gemeenteraad ging akkoord en zo kreeg de
school voor jaren haar eigen plek: het gebouw
aan het Molenwater. De school, gebouwd door
de architect H.J. Brouwer, werd op 1 december
1908 in gebruik genomen en op 10 maait 1909
officieel geopend22.
Subsidie van het Rijk, toezicht van de gemeen
telijke Commissie van Toezicht op het Middelbaar
Onderwijs, losmaking van de burgeravondschool,
een uit en door de leden gekozen bestuur, een
toenemend aantal onderwijzers, leerlingen en
vakken, een eigen gebouw: de ambachtsschool
was geïnstitutionaliseerd.
Epiloog
Het is niet het verhaal van de ambachtsschool te
Middelburg geworden, zoals ik dat aanvankelijk
voor ogen had. Het voordeel hiervan is dat de
ontwikkeling van het beroepsonderwijs in de ne
gentiende eeuw in Middelburg op een rij gezet is.
De achtergronden van het ontstaan van de school
zijn belicht. Een bijzondere, bijvoorbeeld een so
ciaal-economische reden tot oprichting van de
school lijkt er niet te zijn: het lijkt meer op een
prestigekwestie van de maatschappijen 'Nut' en
'Nijverheid' dan op noodzaak. Naijver, bijvoor
beeld op Goes, kan een rol gespeeld hebben.
Weerklank ondervond de school wel, zij het
vooral bij de gegoede burgerij en nauwelijks bij
de lagere klasse. Het aantal leerlingen bleef jaren
lang laag.
