GENOOTSCHAPSVERZAMELINGEN
101
Afb. 2. PL vi, alb. 14a en 14b uit platenatlas (1845) met handgeschreven opschrift: 'De Romeinsche beelden en gedenk-
steenen van Zeeland, behoorende bij de daartoe betrekkelijke werken van Dr. L.J.F. Janssen en ab Utrecht Dresselhuis'.
Deze atlas bevat ook platen van de Domburgse Nehalennia-stenen die drie jaar later bij een brand verwoest zouden wor
den. Foto Zeeuws Documentatie Centrum.
M, welks linker schenkel geenszins met dien der
overige M's van dit opschrift overeenkomt; en bij
de letter N, welks linker schenkel mede onjuist is;
en uit welke letter ik zou besluiten, dat de steen
houwer eerst eene V had willen beitelen, doch
onder die bezigheid zijne fout inziende er eene N
van maakte, en zodoende de V, die er op die I
volgen moest, verzuimde, omdat hij aan zijne zoo
even bij die letter gemaakte fout dacht.'5
Naast de inscriptie op de voorzijde zijn op het
rechter zijstuk nog de sporen te zien van de on
derkant van een cornucopiaeen hoorn van
overvloed. Dit betekent dat de steen een boven
deel moet hebben gehad (dat dus verloren is
gegaan), waarop Hercules zelf afgebeeld was, ge-
ooid met zijn karakteristieke attributen, leeuwen
vacht met knuppel of met een drinkbeker (cant-
harus) in de hand. Hercules is in die twee
gedaantes vaak afgebeeld op een zijkant van een
Nehalennia-altaar6.
Betekenis
Vlagusanus was een lokale godheid. Zoals Neha-
ennia dat was voor de stam van de Menapiërs,
die het kustgebied bewoonden van wat nu
Vlaanderen en Zeeland heet, kan Magusanus be
schouwd worden als de hoofdgod van de Bata
ven, die zich ophielden in het gebied dat we nu
de Betuwe noemen. Nehalennia werd 'geadop
teerd' door geromaniseerde niet-Menapiërs, haar
naam werd met Latijnse letters opgeschreven en
ze kreeg diverse attributen mee die haar ook
voor buitenstaanders aantrekkelijk maakten. Toch
zou ze door haar unieke kledij, de vroegst afge
beelde Zeeuwse klederdracht, herkenbaar blijven
als een typisch Menapische. De Bataafse Magusa
nus werd door de Romeinen vereenzelvigd met
'hun' Hercules. Hercules gold bij de Romeinen als
beschermer van het handelsverkeer. Kooplieden
brachten hem vaak een offermaal, betaald met
een gedeelte van de behaalde winst. Verder werd
hij beschouwd als de verpersoonlijking van dap
perheid en durf. Meerdere malen werd oorlogs
buit aan Hercules gewijd. Ook aan Magusanus
werden bijzondere capaciteiten op het terrein van
de oorlogvoering toegeschreven. De cultus van
Hercules Magusanus was typisch voor het Neder-
Rijnse gebied. Onlangs is bij Empel een tempel
complex opgegraven dat één van de centrale hei
ligdommen in de populaire Magusanus-cultus
moet zijn geweest. Het Bataafse pantheon werd
