132
F.EN VLISSINGSE HAARD
V
s
sifi
Afb.4. Reconstructies van haardachterwandpilasters met in
eengewonden geschubde vissenstaarten en met groente-
rank.
ters er waarschijnlijk zo uitgezien hebben. Tot
slot hoort er gewoonlijk boven de tegel met de
H-figuur, als dertiende tegel dus, op de linker pi
laster een tegel met 'anno' en op de rechter pilas
ter een tegel met een jaartal.
Een complete tegelpilaster van blauwe vroege
Rotterdamse tegels, bestaande uit één rij, is ner
gens in Nederland meer aanwezig. Toch kan nu
een nagenoeg totale reconstructie worden ge
maakt van dergelijke Rotterdamse tegelpilasters
door computertechniek toe te passen op de nog
beschikbare fragmenten van het museum in Vlis
singen en de bewaarde tegels aan te vullen met
tegels uit verzamelingen elders in het land.
Tableaus voor de haardachterwand
Het heeft enige moeite en inventiviteit gekost om
uit de verspreide en in verschillende losse delen
bewaard gebleven tegelpilasters het oorspronke
lijke ontwerp te reconstrueren. Er behoeft daar
entegen minder speurwerk verricht te worden
naar de indertijd tussen de beide tegelpilasters
geplaatste tegeltableaus. In de oorspronkelijke
opstelling staan links en rechts van de rookbaan
de tableaus van Geloof en Hoope: Geloof links
en Hoope rechts. Op de in totaal elf, geheel of
gedeeltelijk, nog bestaande Geloof-tableaus komt
geen enkele keer een naar rechts gewend vrou
wengelaat voor.15 Dit betekent dat het Geloof-ta-
bleau steeds links van de rookbaan staat opge
steld. Het samengaan op twee tableaus van
Geloof en Hoop komt vaker voor. Dergelijke ta
bleaus zijn aanwezig in het Stedelijk Museum te
Vlissingen, het Museum Vleeshuis te Antwerpen
en in het Historisch Museum Rotterdam. Ook op
slechts zeer rudimentair bewaard gebleven ta
bleaustellen in de kunsthandel komen Geloof en
Hoop voor. In het Museum Lambert van Meerten
te Delft wordt een haardachterwand bewaard met
een compleet Geloof-Liefde-tableaupaar, teiwijl
zich in het Historisch Museum Rotterdam frag
menten van een dergelijk paar bevinden.
Slechts in detaillering wijken de op de verschil
lende tegeltableaus geschilderde figuren die het
Geloof voorstellen, van elkaar af. Al deze ta
bleaus zijn gemaakt naar dezelfde, maar ons on
bekende prent. Van deze prent trok men de
hoofdlijnen op een papier na en prikte deze
door.1" De op deze wijze ontstane spons werd
zuinig bewaard en iedere keer weer te voorschijn
gehaald als een tegeltableau met een dergelijke
afbeelding gewenst was.17 Zo was men in staat
gedurende tientallen jaren steeds dezelfde figuur
te schilderen met slechts geringe verschillen in
details. Deze werden veroorzaakt door de vrije
interpretatie van de tegelschilder, die de tussen
de vastliggende hoofdlijnen gelegen vlakken naar
eigen inzicht mocht invullen. Af en toe laait de
