122
JAN HENDRIK HANNINK
Afb.5. Toren te Biezelinge. Foto T. Lepoeter-Boes, 2000.
Kloet in ge
Op het Geertesplein in Kloetinge vallen een
tweetal duidelijk bij elkaar behorende panden
op, de nummers 4 en 5. Alleen al deze twee ob
jecten rechtvaardigen de aandacht voor de archi
tect Hannink. Op de betreffende plaats stond
destijds het ambachtsherenhuis, een statig zeven-
tiende-eeuws pand dat de omgeving beheerste.
Omdat het in de negentiende eeuw nauwelijks
meer werd bewoond, raakte het in verval, totdat
het in 1880 publiek werd verkocht.
Koper was de kerkvoogdij van Kloetinge. De
plannen die deze met het ambachtsherenhuis had,
werden direct in uitvoering genomen: afbraak en
nieuwbouw, niet alleen van een pastorie, maar
ook van een gemeentehuis met secretariswoning.
Het was Hannink - die in de jaren daarvoor
werkzaamheden aan de kerk had begeleid - die
in de vergadering van kerkvoogden en notabelen
van 11 april 1881 met zijn uitgewerkte plannen op
tafel kwam. De plannen werden goedgekeurd. De
aanbesteding voor de bouw van het gemeente
huis vond reeds op 2 mei 1881 plaats. De bouw
werd toegewezen aan M. de Vos te Kloetinge, die
met 4.598 de laagste inschrijver was. De aanbe
steding van de pastorie vond plaats op 12 augus
tus 1881 en ging naar G.C. Zaaijer te 's-Graven-
polder voor een bedrag van17.500. Hannink
ontving voor zijn werk aan de pastorie en het ge
meentehuis een riante beloning, 1.530, al werd
deze pas in 1885 afgerekende'
Hoewel de panden duidelijk een architectoni
sche eenheid vormen, zijn de verschillen frap
pant. Terwijl het gemeentehuis rechts bescheiden
is en aangepast aan de omgeving, is de pastorie
links kloek en fors, een toonbeeld van de rijk
dom die de dorpskerk in die tijd nog vertegen
woordigde. Uit alles valt op te maken dat kosten
noch moeite gespaard zijn om de pastorie een
respectabel aanzien te geven. Op de lijst van be
schermde monumenten staat het pand als volgt
vermeld:
'Deftige herenwoning, gebouwd als pastorie.
Twee verdiepingen met halve bovenverdieping,
balkon boven voordeur, cle bouwstijl vertoont
een mengsel van klassicistisch-renaissance motie
ven en gotiek. Gebruikte materialen: baksteen,
met sierclelen gepleisterd. Natuurstenen voet.'22
De burgerlijke gemeente was meer dan tevreden
met het nieuwe gemeentehuis, dat voor een
schappelijke huurprijs ter beschikking werd ge
steld, enigszins logisch, omdat een belangrijk
aantal kerkvoogden tevens deel uitmaakte van
het gemeentebestuur.
De gemeente had het gemeentehuis in 1884
echter nauwelijks betrokken, toen het plan ont
stond het als woning ter beschikking te stellen
aan de gemeentegeneesheer dr. F.J. Haman. Deze
was bereid om hiertoe een overeenkomst aan te
gaan op voorwaarde dat er een ingrijpende ver
bouwing zou plaatsvinden. Dit zou een wijziging
van de voorgevel met zich meebrengen: de twee
ramen zouden vervangen moeten worden door
vier. Hannink werd ingeschakeld om de genees
heer te overtuigen van de wenselijkheid de gevel
onveranderd te laten. Blijkbaar is Hannink in zijn
opdracht geslaagd, want de gevel is nog altijd in
originele staat.
In 1885 betrok Haman het gemeentehuis en de
gemeente nam tot 1897 haar intrek in de hiertoe
aangepaste oude bewaarschool. In dat jaar kocht
de gemeente voor een bedrag van 3.500 het ge
meentehuis van de kerk. Op 26 augustus 1897
werd er weer voor het eerst een raadsvergadering
gehouden. De pastorie bleef tot 1964 als zodanig
in gebruik. Daarna werd dit pand als gemeente
huis ingericht. Later zijn er appartementen in ge
maakt. Aan de voorgevel is daar niets van te zien.
De toren te Yerseke
In Yerseke is gedurende de negentiende eeuw
een jarenlange discussie gevoerd over het al dan
