38
VERZAMELINGEN
De verzameling volkenkundige voorwerpen
De verzameling ethnografica is ontstaan uit het
'Kabinet van Zeldzaamheden'. De oudste onder
delen zijn al verworven in de jaren zeventig van
de achttiende eeuw, direct na de oprichting van
het Zeeuws Genootschap. Vooral in de negen
tiende eeuw is de verzameling sterk uitgebreid.
Inmiddels telt deze ongeveer duizend objecten,
afkomstig van tal van volken uit de gehele we
reld. Het zijn uitingen van cultuur, dat wil zeggen
dat zij door mensen zijn gemaakt, gebruikt of
vereerd, zoals wapens, kleding, sieraden, eet-
en drinkgerei, gebruiksgoederen, rituele en
godsdienstige voorwerpen, muziekinstrumenten,
modellen en beelden. Eén van de bekendste ob
jecten is de in 1782 door A. Moens, directeur-ge
neraal van Indië, aan het Genootschap geschon
ken Egyptische mummie, die jarenlang in het
Zeeuws Museum te zien was.
De volkenkundige voorwerpen zijn verworven
door Zeeuwen in den vreemde en komen vooral
uit overzeese gebieden waarmee Zeeland van
oudsher handelscontacten onderhield, zoals de
Afb.33. Bronzen Buddhabeeld uit Thailand. Coll. KZGW,
Z 73.
Indische archipel, China, Japan, West-Afrika en
West-Indië. Daarnaast werden voorwerpen aan
de verzameling toegevoegd door toedoen van el
ders verblijvende Zeeuwen, zoals bijvoorbeek
door G.N. de Stoppelaar die regelmatig reizer
naar het Midden-Oosten maakte, de regerings
commissaris in Guinée, C.J.M. Nagtglas, en Mei-
nard Sprenger die eind negentiende eeuw enigi
jaren bij de Zwartvoet-Indianen in Canad;
woonde en er tientallen kledingstukken, mocas
sins, tassen, meshouders en andere gebuiksvoor-
werpen verzamelde. Zo werd de collectie een
weerspiegeling van de gebieden die vooral in dt
achttiende en negentiende eeuw door Zeeuwen
werden bereisd. Zij geeft daarmee een tijdsbeelc
van de samenleving, ideeën en gebruiken in an
dere culturen. Tegelijk toont zij wat daarvan des
tijds in Zeeland bekend was en hoe men naar an
dere volken keek. Zij laat tevens zien welke
delen van de wereld al vroeg door Zeeuwen wer
den bezocht of bewoond. Hierdoor vormt de ver
zameling de stoffelijke neerslag van een belang
rijk onderdeel van de geschiedenis van Zeeland.
De naoorlogse tendens om collecties een uit
sluitend Zeeuws karakter te geven, leidde ertoe
dat het grootste deel van de verzameling in 1950
in bruikleen werd gegeven aan het Volkenkundig
Museum in Breda, daarbij voorbijgaand aan het
gegeven dat alleen de verzameling als geheel
recht doet aan een overzicht van de cultuur in
Zeeland in het verleden. In het Beleidsplan uit
1980 van het Genootschap is vastgelegd dat een
cultuurhistorische collectie enerzijds als alge
meen, anderzijds als op Zeeland gericht gezien
moet worden en dat afscheiding van het niet-
Zeeuwse leidt tot een onvolledig en onjuist beeld
van de geschiedenis van en de cultuur in Zee
land. Ook Indische krissen en lansen, wajang
poppen en bamboemandjes, Japans eetgerei,
Bengaalse Boeddhabeeldjes, Molukse voorouder
beeldjes, Congolees hout- en ivoorsnijwerk, Suri
naams aardewerk, Indiaanse bogen en giftige pij
len, met veren versierde staatsiemutsen uit
Essequibo en Papoea-neussieraden hebben im
mers een relatie met Zeeland, al was het maar dat
deze door Zeeuwen, meest Genootschapsleden
en -directeuren, zijn verzameld en meegenomen
om vervolgens ergens een plaats te krijgen in
Zeeland. In 1993 werden de in Breda aanwezige
voorwerpen overgebracht naar het Rijksmuseum
voor Volkenkunde te Leiden.
De eerste catalogus, uit 1869, werd samenge
steld ter gelegenheid van het eeuwfeest van het
Genootschap. In 1890 verscheen een herziene en
aangevulde versie. Sindsdien is er geen catalogus
meer samengesteld. Momenteel wordt gewerkt
aan een geactualiseerd overzicht. Juist in een tijd
dat men steeds meer belangstelling krijgt voor an
dere volken en culturen, de gehele wereld steeds
gemakkelijk bereisbaar is en niet voor de toeris-
